#deregülasyonhavacılık, #deregülasyonkuralları, #deregülasyonnedemek, #havacılıktaderegülasyon, #havacılıktaderegülasyontarihi, #havacılıktaliberalleşme, #liberalleşmenedir, #sivilhavacılıktaserbestleşme, #tabiikideregülasyon, airport, havacılıkveuzayhukuku, havayolu, hukuk, seyahat, taşımacılık, thy, travel, turkishairlines, ülkeler
Sevgili okur, havacılığı kapsamlı bir şekilde ele alarak ekonomik parametrelerle olan ilişkisini incelediğimiz yazılarımıza devam ediyoruz. Hatırlarsanız bundan önceki yazımda sizlere regülasyonların hava taşımacılığı sektöründeki etkilerinden bahsetmiştim. Bugün ise birlikte deregülasyonları inceleyeceğiz. Hala okumadıysanız öncelikle “Regülasyonların Hava Taşımacılığı Sektöründeki Etkileri” adlı yazımı okuyabilir, iki yapıyı karşılaştırabilirsiniz. Keyifli okumalar dilerim.
Deregülasyon (Serbestleşme) Nedir?
En genel tanımıyla belirli bir iş alanı ya da kesimde devlet kısıtlamalarının azaltılması ya da tamamen kaldırılmasına deregülasyon adı verilir. Bu kısıtlamaların azaltılması veya kaldırılmasıyla amaçlanan şey tüketicileri, doğal tekeller oluşma eğilimi ihtimaline karşı koruma altına almaktır ve genellikle kamu çıkarı gözetilerek hareket edilir. Regülasyonların tüketicilere zarar verdiğini ve yeni şirketlerin piyasaya girmelerini zorlaştırdığını savunan deregülasyonlar, regülasyonların iktisadi hayatın adaletle işleyeceği kuralları şeffaf şekilde belirlemekle sınırlı kalmaları gerektiğini savunurlar. Deregülasyonların etkili şekilde uygulanmasıyla meydana gelen sonuçlara baktığımızda ne işe yaradıklarını daha iyi anlayabileceğimizi düşündüğüm için aşağıda, bu sonuçlardan en temel olanları sizler için derledim.
Serbestleşmenin (Deregülasyonun) Hava Taşımacılığı Sektöründe Görülen Etkileri
1.Tüketicilerin, Çalışanların ve Sektörün Önemli Faydalar Elde Etmesi: Taşıma ücretleri düşerek topluma ve başta ulaşım sektörü olmak üzere diğer sektörlere büyük kazançlar getirmiştir. Deregülasyon öncesi hava yolu seyahatini belli bir kesimin yapabiliyordu. Serbestleşme ile birlikte uçak bileti fiyatlarının azalmasıyla bu değişti. Hizmet standardına göre farklılaşan esnek bir fiyat sistemi uygulanarak hava yolu seyahati daha ulaşılabilir kılındı. Bu da havacılığın sürekli gelişmesine katkıda bulundu. Havacılığın gelişmesi istihdamı arttırarak birçok insana gelir kapısı oldu ve olmaya devam ediyor.
2.Pazara Erişim, Giriş ve Çıkışın Kolaylaşmasıyla Hava Yolu Şirketlerinin Sayısının Artması: Pazara erişim ve giriş engelleri azalarak yeni ve küçük işletmeler sisteme dahil oldu. Pazara çok sayıda işletmenin girmesi, sektörün genel kazancını ve tüketici refahını arttırarak, piyasaların daha fazla kar elde edebildiği monopol pazarlara geçiş yapmasına olanak sağladı.
3.Yolcu ve Kargo Kapasitesinin Artması: Uçak biletlerinin düşmesiyle birlikte yolcu sayısı arttı. Uçuşlarda koltukların doluluk oranı %50 civarındayken, deregülasyondan sonra bu oran üçte ikiye çıktı. Hava yoluna olan talebin artması, hava yolu şirketlerinin yolcu ve kargo kapasitelerini arttırmalarına olanak sağladı.
4.Sektör Büyümesi: Deregülasyonlarla birlikte uçuş yapan yolcu sayısı %65,8, hava yolu istihdamı %45,9 oranında arttı. Deregülasyon hem regülasyon döneminin yüksek ücretli, daha az etkin ve kısıtlı tercihlere dayalı sistemini ortadan kaldırdı hem de hub sistemleri gibi yenilikleri teşvik ederek, endüstrinin büyümesine ve istihdamın artışına zemin hazırlayarak ölçek ve kapsam ekonomilerinden daha fazla yararlanmayı mümkün kıldı.
Olmazsa Olmaz
Deregülasyonların bu yazıya sığdıramadığım rekabet ve verimliliğin artması, bilet fiyatlarının düşmesi, hava yolu taşıma talebinde artış, seyahat edilen rotaların, uçuş sıklığının ve hava yolu trafiğinin artması ile slot tahsisi, uçuş iptallerinin ve bekleme sürelerinin azalması, uçuş ağının küreselleşmesi gibi daha birçok olumlu çıktısı olmuştur. Kısacası havacılıkta deregülasyonlar başta havacılık sektörünün gelişmesi daha sonra diğer endüstrilerin, toplumların ve tüm dünyanın kalkınması için olmazsa olmazdır.
Yazan: Psk. Ayşe Bahar Duyar
Kaynaklar
Akar, P. G., Manga, M., & Bal, Harun. (2019). Havayolu taşımacılığında liberalizasyon ve ekonomik büyüme arasında nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 1160-1174.
Gerede, E. (2010). The evolution of turkish air transport industry: Significant developments and the impacts of 1983 liberalization. Journal of Management & Economics, 17(2).
Uzun, A. M. (2019). Deregülasyon ve ekonomik etkileri: ABD ve Türkiye hava yolu taşımacılığı deneyimi üzerine bir inceleme. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 474-489.
