#airtrafficontroller, #havatrafikkontrolörleri, #havatrafikkontrolörlerindestres, ATC, havacılıktapsikolojikfaktörler
Daha önceki yazılarımızda havacılık çalışanları üzerindeki psikolojik faktörlere genel olarak değinmiştik. Bu yazımızda ise biraz daha spesifik olarak hava trafik kontrolörlerinde stres faktörüne değineceğiz. Öncesinde bu meslek grubuyla ilgili genel bilgilere sahip olmak isterseniz https://blog.havacilikpsikolojisi.net/atc-hava-trafik-kontrol-hakkinda-bilgi/ tıklayabilirsiniz.
Hava Trafik Kontrolörü
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne göre Hava Trafik Kontrolörleri; hava araçlarının, bir noktadan ulaşmak istedikleri başka bir noktaya gerçekleştirdikleri uçuşlarının öncelikle emniyetli olarak gerçekleşmesi için tüm aşamalarını yöneten, başka bir ifade ile hava araçlarının havadaki ve havaalanındaki trafiğinin emniyetli, düzenli, hızlı bir şekilde akışını sağlayan meslek grubudur.
Tanımdan da anlaşılacağı üzere kontrolörlerin yaptığı, yüksek düzeyde emniyet gerektiren bir iştir. Küçük bir farkındalık kaybı veya yorgunluk bu emniyeti tehlikeye sokabilmektedir. Ek olarak, bu mesleğin ekipler halinde yürütülmesi, vardiya sisteminin olması ve hava trafiğinin her yıl artması da işin ağırlığını artırmaktadır. Tüm bu ağırlık içinde kontrolörler, her vardiya sırasında, çatışmaları çözme, istekleri yönetme, trafiği yönlendirme, kalkış ve iniş talimatları vb. konularda yüzlerce karar vermektedir. Bu hayati kararların baskı oluşturan bir zaman dilimi içinde verilmesi de kontrolörlerin stres düzeyini artırmaktadır.
Diğer Stres Faktörleri
| • Çalışma programları
• Özel hayat sorunları • Sağlık sorunları • Trafik sayısı • Beklenmedik olaylar • Zaman baskısı
|
• Ücret
• Kurallar • Aydınlatma • Gürültü • Havalandırma • Donanım ve ekipmanlar |
• Ergonomi
• Dinlenme alanları • Meslektaşlar ile ilişkiler • İletişim aksaması • Meteoroloji • Yaşanan kritik olaylar |
Stresin Etkileri
Hava trafik kontrolörlerinde artan stres ile birlikte;
Solunum zorlaşır, kan basıncı artar, kalp atışları hızlanır ve kaslar gerilir. Bu fiziksel tepkilere ek olarak; keyifsizlik, dikkatsizlik, endişeli olma, dikkat dağınıklığı, unutkanlık, sinirlilik, anksiyete, depresyon ve tükenmişlik sendromu gibi psikolojik sorunlar da ortaya çıkabilir.
Hava trafik kontrolörleri ile yapılan bir araştırmada çalışanların iş stresi ve yorgunluk algısı ortalama üstü olmasına rağmen, işten ayrılma niyetlerinin düşük olması, kişilerin işe dair içsel tatminlerinin yüksek olmasıyla ilişkili bulunmuştur. Ancak stres düzeyinin artması zamanla bu tatminini de azaltmaktadır. Bu sebeple de çalışanların stres düzeyini düşük tutmak gerekmektedir.
Stresi Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?
- Çalışanlar için düzenli psikososyal destek sağlanması,
- Çalışanların kullandıkları ekipmanların güvenilirliğinin artırılması,
- Ekip içi ve ekipler arasında koordinasyonunun sağlanması,
- Dinlenme olanaklarının maksimum seviyede tutulması,
- Çalışanların değerli hissettirilmesi,
- Çalışma alanlarında aydınlatma, havalandırma gibi çevre özellikleri ve ergonomik özelliklere dikkat edilmesi,
- Bireysel olarak stresle başa çıkma yöntemlerinin geliştirilmesi için gerekli eğitimler verilmesi,
- Kontrolör seçme aşamasında yoğun stres yaşayabilecek bireylerin çeşitli analizler ile tespit edilmesi ve işe uygun adayların yerleştirilmesi,
- Çalışanların dengeli beslenmesi, spor yapması ve uyku kalitelerine önem vermesi gibi önlemler ile çalışanların stresi azaltmaları ve stresle baş etmeleri kolaylaşacaktır.
Yazan: Psk. Esen Şen
Kaynakça:
Açan, A. M. (2015). Psikolojik Sermayenin İş Tatminine Etkisi: Hava Trafik Kontrolörleri Üzerine Bir Araştırma (Master’s thesis, İnönü Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Akça, U. İ. Hava Trafik Kuralları Ve Hizmetleri.
Akçakanat, T. (2019). Hava Trafik Kontrolörlerinde Algılanan İş Stresinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde İş Tatmini Ve Öznel Yorgunluk Algısının Rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(4), 901-920.
Canik, B. (2010). Esenboğa Hava Limanı’nda Farklı Birimlerde Çalışanların Stres Düzeylerinin İş Tatmini Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Jou, R. C., Kuo, C. W. & Tang, M. L. (2013). A study of job stress and turnover tendency among traffic controllers: The mediating effects of job satisfaction. Transportation
Kuo, C. W., Jou, R. C., & Lin, S. W. (2012). Turnover intention of air traffic controllers in Taiwan: A note. Journal of Air Transport Management, 25, 50–52.
