Havacılık Tarihinde Psikolojik Faktörlere Bağlı Kazalar
Bugün havacılığın ve psikolojinin ortak paydasına ve en çarpıcı noktalarından birine göz atmaya çalışacağız. Havacılık sektörü, teknolojik ilerlemeler ve güvenlik protokolleriyle sürekli olarak gelişirken, insan faktörünün havacılık kazalarındaki etkisi göz ardı edilemez bir gerçektir. Özellikle pilotların psikolojik sağlığının, stresle başa çıkma becerilerinin ve psikolojik değerlendirmelerin uçuş güvenliği üzerindeki kritik önemi, birçok trajik kaza olayında açıkça ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda kayıtlara psikolojik temelli problemlerin olduğu eklenen bazı kazaları ele alalım;
Germanwings 9525 Uçuşu (2015): Alman havayolu şirketi Germanwings’e ait bir Airbus A320-211 uçağı, Düsseldorf-Barcelona seyahati sırasında pilot Andreas Lubitz, uçağı kasıtlı olarak Alpler’e çarpmıştır.144 yolcu ve 6 mürettebattan sağ kurtulan olmamıştır. Lubitz’in intihar etme eğilimi ve psikolojik sorunları, bu trajik olayın temel nedenlerindendir.
SilkAir 185 Uçuşu (1997): Singapur Havayolları’na ait bir Boeing 737 uçağı, Endonezya’dan Singapur’a seyahat ederken ani bir şekilde alçalarak nehir yatağına çarptı. Pilotun ekonomik sorunları ve kişisel sorunlarının kazaya etki ettiği düşünülmektedir.
EgyptAir 990 Uçuşu (1999): EgyptAir’e ait bir Boeing 767 uçağı Atlantik Okyanusu’na düştü ve kazada 217 yolcu ve tüm mürettebat hayatını kaybetti. İkinci pilotun bilinçli olarak uçağı düşürdüğüne dair iddialar ortaya atıldı ve pilotun yaşadığı kişisel stres ve psikolojik sorunlar bu trajik olayla ilişkilendirildi.
LAM Mozambique Airlines 470 Uçuşu (2013): LAM Mozambique Airlines’a ait bir Embraer E190 uçağı, Mozambik’ten Angola’ya gitmek üzereyken uçağın pilotu, zaman algısındaki sorunlar nedeniyle uçağı alçak irtifada dağlık bir bölgeye çarptı.
THY Van Kazası (1994):29 Aralık 1994 tarihinde Türk Hava Yolları’nın TK 278 sefer sayılı Boeing 737-400 tipi Mersin uçağı, Van Havaalanı’na iniş sırasında kötü hava koşulları, yetersiz görüş ve pilot hatası sonucu dağa çarptı. Kaza sonucunda 57 kişi hayatını kaybetti, 19 kişi ise sağ kurtuldu. Kaza nedenleri arasında meteorolojik koşulların kötülüğü, havaalanı imkanlarının yetersizliği ve pilotun gereksiz risk alması öne çıktı. Ayrıca, pilotun “Eve Dönüş Sendromu” ve mürettebat arasındaki iletişim hataları da kaza sebepleri arasında yer aldı.
Bu kazalar, pilotların psikolojik sağlığının, stresle başa çıkma becerilerinin ve psikolojik değerlendirmelerin havacılık güvenliği üzerindeki kritik önemini vurgulamaktadır. Pilotların düzenli sağlık kontrolleri, psikolojik destek programları ve kriz yönetimi eğitimleri gibi uygulamalar, benzer kazaların önlenmesinde kritik bir rol oynamaktadır.
Yazan: Yasin Doğru
Kaynakça
Bundesstelle für Flugunfalluntersuchung (BFU).
National Transportation Safety Board (NTSB). Aircraft Accident Report: Uncontrolled Descent and Collision with Terrain, SilkAir Flight 185
National Transportation Safety Board (NTSB). “Aircraft Accident Report: Loss of Control in Flight, EgyptAir Flight 990.” (2002).
Aviation Safety Network (ASN). Accident Description
