Hava hukukunun geçmişi ilk uçuş denemelerinin ardından ortaya konulan kurallara kadar uzanmaktadır. Havacılık kuralları çok eski zamanlara dayanmış olsa da resmi olarak birçok konu Paris Konferansı’nda ortaya atılmıştır.
Yük ve eşya taşımasında havayolu kullanımının artmasına bağlı olarak ortaya çıkmış ve kendine has kuralları oluşturulmuştur. Hava hukuku temel olarak havada seyrüsefer ile ilgili işlemleri düzenlemek için özel olarak konmuş hukuk kurallarının bütünüdür. Hava Hukuku, Havacılık Hukuku, Hava Taşıma Hukuku, Hava Seyrüsefer Hukuku gibi adlarla da adlandırılır. Hava hukukunu Askeri Hava Hukuku, Sivil Hava Hukuku, Hava Kamu Hukuku, Hava Özel Hukuku, Ulusal Hava Hukuku, Uluslararası Hava Hukuku şeklinde sınıflandırabiliriz.
Bir yönüyle devletlerin hava sahası üzerinde egemenliğini konu alması sebebiyle Kamu Hukuku özelliği gösterirken, Taşıma Hukukunun kişiler arasında Özel Hukuk ilişkisi doğurması sebebiyle Karma Hukuk dalı olarak kabul edilmektedir.
Bu alanda ortaya çıkan bir alt dal ise Uzay Hukuku’dur. Devletlerin uzayda bilimsel araştırmalar gerçekleştirmeleri ile haberleşme ve savunma uydularının kullanılması, dünya çevresindeki uzay boşluğunda bir egemenlik sorunu ortaya çıkarmaktadır. Bu sorunların uluslararası anlaşmalar ile çözülmeye çalışıldığı da Hava Hukuku aracılığı ile görülmektedir.
Hava hukuku kurallarının dünya genelinde uluslararası olarak birçok kurala sahip olduğunu görüyoruz. Bu kuralların düzenlenmesinde ve uygulanmasında Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) ve Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) önemli bir görev ve sorumluluğa sahiptir.
ICAO tarafından oluşturulan kurallar, tüm dünya ülkeleri için yapılmaktadır. International Civil Aviation Organization (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü) tüm üye ülkeler, kuralların hangi şartlarda uygulanıp uygulanmayacağını ilan ile yükümlüdür. Bu ülkeler, havacılık alanında koydukları kural ve kanunlar da dikkat edecekleri ilk husus bunların ICAO’nun tavsiyelerine uygun olup olmadığıdır.
Özetle havacılık uluslararasıdır. Dolayısıyla havacılık kuralları ve standartlarda hukuku da uluslararasıdır. Bunun için havacılık hukuku uluslararası konvansiyonlar oluşturulur ve uluslararası toplantılarda görüşülüp tartışılıp üzerinde alınan kararlar kanunlaştırılır. Bu çalışmalar sonrası devletler de uygun gördüğü takdirde ulusal mevzuatlarda hukuki düzenlemeler yapar.
Yazan: Afranur Gürcüoğlu
Kaynakça:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Havac%C4%B1l%C4%B1k_hukuku
https://www.youtube.com/watch?v=X1_Yb1NZaB8
https://ww4.ticaret.edu.tr/hav/wp-content/uploads/sites/111/2020/
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/386312
