Kural Dışı Yolcular
- Kural Dışı Yolcular
- Kural Dışı Davranışlar Listesi
- Tetikleyici Durumlar
- İnsidans
- Kriz Yönetimi
kuraldışı, kuraldışıhareketeden yolcukategorileri, kuraldışıyolcu, kuraldışıyolcunedir, kuraldışıyolcuprosedürü
Sevgili havacılık meraklıları; sizlere bu yazımızda uçuş emniyetini ve uçuş güvenliğini tehlikeye sokabilecek davranışlar sergileyen kural dışı yolculardan bahsedeceğiz.
Kural Dışı yolcu, genel davranış ve emniyet kurallarına karşı hareket eden, uçak içindeki ortamın huzurunu bozan ve saldırgan bir tavır içinde olan yolculardır.
Kural Dışı Yolcular-1
İngilizce havacılık terminolojisinde; “Unruly, Misconduct, Disruptive Passenger; Air Rage, Sky Rage” gibi sözcükler kullanılırken, Türkçede “Taşkınlık yapan, Kuraldışı davranan, Karışıklık çıkaran, İtaatsiz, Agresif yolcu” gibi karşılıkları bulunan bu kavramın FAA kayıtlarına göre kriterleri şunlardır:
- Uçuş ekibine ve/veya yolculara gösterilen agresif tutumlar ile,
- Uçuş güvenliğini tehdit etme potansiyelini dikkate alır.
Kural Dışı Davranışlar Listesi
- Yasadışı uyuşturucu/madde tüketimi (Sigara içme, uyuşturucu kullanımı, fazla alkol alma)
- Uçuş emniyetine dair talimatlara uymayı reddetme
- Kabin Ekibi üyeleri ve/veya yolcularla sözlü ve fiziksel çatışma
- Kurala uymayan – işbirliği yapmayan yolcular (Yasaklı elektronik cihazları kullanma)
- Tehdit etme
- Taciz/Cinsel taciz
- Diğer isyankar/asi davranışlar (Eşyalara zarar verme) olarak tanımlanmaktadır.
Tetikleyici Durumlar
Alkol, madde ve tütün kullanımı veya maddelerin yoksunluk durumları (en yaygın)- Psikolojik hastalığı olan yolcularda uçuş stresi
- Uçuş anksiyetesi, klostrofobi, korku, histeri ve panik (%25-50)
- Uçuş gecikmeleri, uçak içinde bekleyişler
- Uçak içi sıkışıklıklar, koltukların dar ve kısıtlayıcı olmasının yarattığı bunaltı
- Kabinin fazla sıcak, havasız veya gürültülü olması
- Uykusuz veya aç olmak, yemek tercihi sorunları
- WC sırası, jet lag, vs.
İnsidans
- İngiliz Sivil Havacılık Otoritesi, 1999 yılı itibariyle her 870 uçuştan 1’inde yolculardan gelen bir saldırı yaşandığını; ancak ciddi ve büyük saldırı oranının 1/18.000 olduğunu açıklamıştır.
- FAA kayıtlarına göre her yıl bu kapsamda 200-300 olay rapor edilmektedir. Bazı olayların adli mercilere sevk edilmesi yüzünden gerçek rakamlar bilinmemekte, bu yüzdende oranların biraz daha yüksek olduğu düşünülmektedir.
Ayrıca kural dışı yolcular, bazı durumlarda hava korsanları olma potansiyeline sahip olmaları veya uçağın güvenlik sebebi gereği destinasyonu dışında bir yere inmesine sebep olmaları yüzünden hassasiyetle ele alınmalıdır. ‘Uçağın Acil İnişi (Diversion)’ olayların %8’inde en yakın meydana iniş tercih edilmektedir. Bu tür acil inişlere neden olan kişilerin %49’u psikiyatrik olgulardır ve hemen hepsi bir hastaneye gönderilmektedir. Örn: Bir Boeing 747 uçağının diversion maliyeti 100 bin $ civarındadır. Durum kontrol altına alınsa bile, uçak içindeki insanlarda stres, korku ve fiziksel yaralanmalar olabilir.
Kriz Yönetimi
- Durumun doğru analizini yapıp, hangi kategoride ise ona göre bir müdahale plânlanmalıdır. Böylesi krize müdahale durumlarının bir lideri olmalıdır. Uçakta lider genellikle kaptan pilottur.
Kaptan pilot liderliği, duruma göre;
– Kabin amirine,
– Olay tıbbi ise müdahale eden hekime,
– Şiddet olaylarında güvenlik görevlisine bırakabilir.
- Agresif davranan yolcuların ve müdahale etmeye çalışan kişilerin farklı dilleri konuşuyor olmaları, bulunulan ülkenin yasal prosedürünün bilinmemesi gibi nedenlerle problem karmaşıklaşabilir.
- Agresifleşen kişiye müdahale sırasında bazı yolcuların abartılı tepkileri (ağlama, bağırma, bayılma vs.) kriz yönetimini zorlaştırır.
- •Agresifleşen yolculara sert davranış en son çaredir; olabildiğince sakin olup, ikna etmeye çalışmak öncelikli tutumdur. Kişi böyle davranmaya devam ederse inişte polise teslim edileceği ve uçağın acil iniş yapması halinde kendisine bir para cezası fatura edileceği gibi bilgiler verilebilir. Rahatlamasına yarayacak bir ilaç da önerilebilir, ama çoğu agresif kişi bunu kabul etmez. Gerek başka yolcuların ve gerekse uçuşun tehlikeye gireceğinin anlaşıldığı aşamada lider fiziksel müdahale kararı verir.
Yazan: İzel Öztürk
Kaynakça:
https://www.airlinehaber.com/kural-disi-yolcu-olaylari-ve-bunlara-karsi-bilinmesi-gerekli-bilgiler/
https://www.researchgate.net/publication/325261338
https://www.airporthaber.com/kose-yazilari/kuraldisi-yolcu-ve-yonetmelik-948y.html
