Tüm popülerliğiyle gün geçtikçe etkisini arttıran havacılık sektöründe buzdağının altında neler oluyor? Bu yazıda, havacılıkta psikolojik sağlığı mercek altına alıyoruz ve bu sektöre özgü stres faktörlerini gün yüzüne çıkarıyoruz.
Nedir Bu Psikolojik Sağlık?
Havacılıkta psikolojik sağlığı etkileyen faktörlerden bahsetmeden önce gelin, psikolojik sağlığın ne olduğuna bakalım. Psikolojik sağlığı, stresle baş edebilme, yetenekler geliştirebilme, üretkenlik ve topluma katkıda bulunmanın mümkün olduğu genel bir iyi oluş olarak özetleyebiliriz. Yalnızca psikolojik bir rahatsızlığımızın olmaması psikolojik olarak sağlıklı olduğumuzu göstermez. Aksine bu yaklaşım, psikolojik sağlığımızı iyileştirmemizde karşımıza bazı engeller çıkarabilir.
Psikolojik Sağlığı Etkileyen Faktörler
Genel olarak psikolojik sağlığı etkileyen faktörler incelendiğinde ise bunlar, biyolojik, psikolojik ve toplumsal faktörler olarak sınıflandırılmaktadır. Kalıtım, beden yapısı, beslenme gibi faktörler biyolojik grupta karşımıza çıkarken çocukluk ve yetişkinlik dönem yaşantıları, başarılar ve başarısızlıklar, aile ve sosyal çevreyle olan ilişkiler ise psikolojik grupta karşımıza çıkmaktadır. Toplumsal olarak sınıflandırılan faktörlere baktığımızda da geleneklerin ve göreneklerin, topluma aitlik hissinin, toplumsal streslerin ve değerlerin önemli olduğunu görürüz.
Havacılıkta Psikolojik Sağlığa Bakalım
Havacılıkta psikolojik sağlığı etkileyen etmenler dediğimizde öncelikle şunu bilmeliyiz: Havacılık hayatın bir parçasıdır, hatta kendisidir. Bu nedenle havacılıkta insanı anlamak için hayat denen bulmacayı çözebilmek gerekir. Çünkü insanın gündelik hayatındaki mücadele yöntemleri, savunma mekanizmaları, baş etme stilleri, başarıya ve başarısızlığa tepkileri ve sezgileri nasılsa havacılık sektöründe de bunlar genelde aynı olmaktadır. İster havacılık sektöründe çalışan kişiler ister sadece hava yolundaki bir yolcu olsun rekabet, hırs, korku, travma, mizah ve dram her iki şekilde de ortak yaşanan değerler olarak karşımıza çıkar.
Elbette, ortak değerlerin yanında havacılık sektörüne özel birtakım değerlerden de bahsedebiliriz. Havacılık sektöründe psikolojik sağlığı etkileyen faktörleri sizleri sıkmadan aşağıdaki tabloda özetlemek istiyorum. Bu tabloda fizyolojik ve psikolojik-toplumsal olarak sınıflandırdığımız temel faktörlere yer vermek istedim. Unutmayın ki hayatta olduğu gibi havacılık sektöründe de sorunların ve stresörlerin çeşitliliği sınırsızdır.
Tablo: Havacılıkta Psikolojik Sağlığı Etkileyen Faktörler
Fizyolojik Faktörler |
Psikolojik ve Toplumsal Faktörler |
|
|
Özetle…
Havacılık sektörü uzaktan her ne kadar cazibeli ve ışıltılı görünse de; fizyolojik, psikolojik ve toplumsal bileşenleriyle havacılıkta psikolojik sağlık bir stres kokteylidir diyebiliriz.
Yazan: Psk. Ayşe Bahar Duyar
Kaynakça:
Afacan, Y. (2015). Havacılık sektöründe çalışanların mobbinge maruz kalma ve stres durumlarının değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bor, R., & Hubbard, T. (Eds.). (2006). Aviation mental health: Psychological implications for air transportation. Ashgate Publishing, Ltd..
Çetingüç, M. (2016). Havacılık ve uzay psikolojisi. Nobel Akademik Yayıncılık.
Martinussen, M., & Hunter, D. R. (2017). Aviation psychology and human factors. CRC Press.
ŞenkalL, Ö. A., Aydın, E., & AD, K. B. B. (2008). Havacılıkta işitme ve gürültüye bağlı işitme kayıpları. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci, 4, 47.
Türen, U., Erdem, H., & Kalkın, G. (2015). İş yerinde tekno-stres ölçeği: Havacılık ve bankacılık sektöründe bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 6(1), 1-19.