Havacılık Sektöründe Kadının Yerine Eleştirel Bir Bakış

havacılıktakadınlar, havacılıktakadınolmak, havacılıktakadınolmaknasılbirduygu, kadınpilotlar2020, kadınpilotluk, kadınpilotnasılolunur, kadınpilotolmakiçin

 

Pilot kelimesini duyduğunuzda gözünüzün önünde bir erkek figürü mü canlanıyor? Canlanıyor ise buna neden olan etkenlerin neler olduğunu düşünmemiz gerek. Bu etkenleri düşünmeden önce gelin, havacılık sektöründe kadının yerine şöyle bir göz atalım.

İlk Kadın Pilotlar…

Dünya tarihinde ilk kadın pilot Fransız Therese Peltier iken ülkemizdeki ilk kadın pilot 1913 yılındaki uçuşuyla Bedriye Tahir Gökmen’dir. İlk Türk kadın hava şehidimiz Eribe Hürkuş ise 1936’da meydana gelen paraşüt kazasında hayatını kaybetmiştir. İlk Türk kadın askeri pilotumuz Sabiha Gökçen, ilk jet pilotlarımız ise Şenay Günay ve Leman Altınçekiç’tir.

Günümüzde Neredeyiz?

Havacılık tarihinde kadının varlığı eskiye dayansa da havacılık sektöründeki gelişimle kıyaslandığında kadın pilot sayısının çok geride olduğunu üzülerek söyleyebiliriz. Sivil havacılık geçmişine bakıldığında kadınların yüksek oranda kabin ve yer hizmetleri ile müşteri ilişkileri departmanlarında yoğunlaştığı dikkat çekmektedir. Buna karşın pilot ve teknisyen gibi mesleklerde kadın sayılarının düşük olduğu gözler önüne serilmektedir. Yani pilotlukta cinsiyet dağılımı oldukça dengesizdir. Kadınlar, pilotluk gibi erkek egemen mesleklerde yer almayı daha fazla istemelerine rağmen cinsiyetçilik başta olmak üzere çeşitli engeller yüzünden geri planda kalmaktadırlar.

Üzerine Yoğunlaşmamız Gereken Konular Var

Türk havacılık tarihinde kadınlarla ilgili yeterli kaynak bulunmadığı ve bu alanda bilimsel anlamda güvenilir yazılı ve görsel tarihsel araştırmalara ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir. Havacılıkla ilgili bazı çalışmalar olsa da ülkemize has özellikle kültürel, sosyal ve cinsiyet farklılıklarını ele alan çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda 24 saat çalışma koşulları, vardiyalı çalışma, şehir ve ülke dışında kalmanın gerekmesi, eş ve anne rolleri ve toplumsal roller ile kadın pilotların bunlardan nasıl etkilendiği gibi konular çalışılmayı bekleyen konulardır. Ekip kaynak yönetiminin boyutları olan takım çalışması ve liderlik alanlarında da cinsiyet ve cinsiyet rolleri temelli farklılaşmaların yarattığı etkenler araştırılması gereken konular arasındadır. Bütün bunlara ek olarak kadınların havacılık sektörü dahil diğer sektörlerde de sayıca artmasına rağmen neden yönetici pozisyonlarında az sayıda olduklarının açıklanmasına ihtiyaç vardır. Bu durum maalesef dünya genelinde böyledir.

Bazı havayolları, kokpitteki kadın sayısını arttırmak için girişimlerde bulunuyor olsa da 2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre dünya genelindeki 130.000 havayolu pilotunun yalnızca 450 tanesinin yani sadece %3’ünün kadın olduğu ortaya konulmuştur. 2018 yılında ise Uluslararası Kadın Havayolu Pilotları Derneği’nin düzenlediği bir ankete göre küresel çalışan ticari havayollarındaki pilotların yalnızca %5.18’lik bir kısmını kadın pilotlar oluşturmaktadır. Bunun altında yatan nedenlerin başında kadın pilotların erkek egemen bir sektör olarak varlığını sürdüren havacılık sektöründe cinsiyetlerinden dolayı ayrımcılık yaşadığı ve cinsiyetçi davranışlara maruz kaldığı görüşü yer almaktadır.

Çağrı…

Tüm bu bilgiler ışığında kadınların iş hayatında erkeklerden geride kalmalarının ve özellikle kadın pilotların sayısının az olmasının nedenlerinin altında yatan dinamiklerin daha fazla araştırılması ve bu konuların daha çok çalışılması hakkında sizlere çağrıda bulunmak istiyorum. Farklı bakış açılarıyla yapılacak araştırmalara ihtiyacımız var. Elimizi taşın altına koymanın vakti geldi! 

 

---

Yazan: Psk. Ayşe Bahar Duyar

Kaynakça:

Civelek, E., & Yavuzyılmaz, Ö.(2009). Havacılık sektöründe kadın işgücünün analizi: Pilotaj bölümleri ve uçuş okulları örneği. 4. Uluslararası Havacılık İşletmeciliği Konferansı.

Kuyucak, F. (2010) Türk Havacılığında Kadın. 21. Yüzyılın Eşiğinde Kadınlar, 21. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayını.

McCarthy, F., Budd, L., & Ison, S. (2015). Gender on the flightdeck: Experiences of women commercial airline pilots in the UK. Journal of air transport management, 47, 32-38.

Neal‐Smith, S., & Cockburn, T. (2009). Cultural sexism in the UK airline industry. Gender in Management: An International Journal.