Uçuş Psikoloğu Kimdir?
Psikolojinin kapsamında olan kural ve stratejilerin havacılığa yönelik spesifik durumlara ve problemlere uygulanmasına havacılık psikolojisi denir. Havacılıkta kullanılan araçlar kadar bu araçları kullanan, bu araçların üretimini yapan, bu araçlarla çalışan insanların psikolojisi de bir o kadar önemli bir faktördür. Bu nedenden dolayı uçuş psikologları havacılıkta çok büyük bir önem taşımaktadır.Uçuş psikoloğu bütün havacılığın, uzayın insan psikolojisi üzerindeki etkilerini insan psikolojisinin havacılığa, uçmaya dair verdiği refleksleri çalışan kişidir.
Birçok büyük havayolu şirketi hava personelinin herhangi bir problemi, endişeyi veya işle ilgili stresini ele almak için bu uzmanlarla düzenli olarak görüşür.
Uçuş Kazalarında İnsan Faktörünün Önemi
Dünyadaki uçak kazaları araştırıldığında bu kazaların yarısından çoğunun uçuş ekibinin hatasından, %5 civarının ise hava trafik kontrolörü hatasından kaynaklandığı saptanmıştır. Bu istatistikler bizlere havacılık alanında çalışan insanların görevlerine yetkinliklerinin çok iyi belirlenmesinin, fiziksel ve psikolojik sağlıklarının kontrolünün yapılmasının ve dikkat seviyelerinin ölçülmesinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha göstermektedir.
Uçuş Psikologlarının Görevleri
*Rapor Sunma
Bu aşamada uçuş psikologları büyük önem arz etmektedir çünkü uçuş psikologları; uçuş güvenliğinin psikolojik yönüyle ilgili olarak pilotların, kabin ekiplerinin, hava trafik kontrolörlerinin, uçak bakım ve diğer yer ekiplerinin psikososyal sorunlarıyla, stres faktörleriyle, mental sıkıntılarıyla ilgilenirler. Konu üzerinde anketler, çalışmalar, araştırmalar yaparak rapor hazırlarlar.
*Havacılık Psikolojisiyle İlgili Çalışmalar Yürütme
Türkiye’de havacılık psikolojisiyle ilgili çalışmalarda da havacılık psikolojisi alanında kurs alan uçuş psikologları yer almaktadır. Bu çalışmalarda uçuş psikologları; bir uçuş ekibinin emniyetli bir biçimde ve maksimum verimle uçuş yapabilmesi için elindeki bütün kaynaklarını etkili bir biçimde kullanabilmesini amaçlayan ekip kaynak yönetiminde (crew resource management-CRM), psikomotor becerileri değerlendirmede, uçuş stresinin neden olduğu sorunlarda, uçak korkusunda, akran destek programlarında, kaza sonrasında oluşabilecek travma sonrası stres bozukluğunda psikolojik destek sağlamak için yer almaktadır.Bu kişilerin asıl görevi uçak kullananların güvenliğini ve gönül rahatlığını sağlamaktır. Uçuş psikoloğu çoğu zaman savaş pilotlarına danışmanlık yaparak zaman geçirerek savaş travması boyunca çalışmalara yardımcı olur.
Bunun yanında uçuş psikologları tüm mağdurlara özellikle de çalışanlara hava kazaları, terör tehditleri ve diğer felaketler konusunda danışmanlık yapar.
Asıl görevlerinden diğeri ise pilotların havacılık psikolojisi hizmetlerine erişim sağlamasına yardımcı olmaktır.
Çünkü olası kaygı,stres ve hayal kırıklığı pilotun kötü performans göstermesine neden olabilir bu kötü performans da ciddi sonuçlara yol açabilir.
*Aday Seçme, Yerleştirme ve Mülakatlarda Yer Alma
Uçuş psikologları aynı zamanda hava personelinin seçim ve mülakatlarında da görev almaktadırlar. Adaylara çok yönlü kişilik testleri uygulanarak, kişiliklerinin söz konusu göreve yatkınlığının olup olmadığı belirlenir ve böylelikle göreve en uygun adayın seçilip, uçuş eğitimindeki başarı oranlarının yükselmesi sağlanır.
Uçuş psikologları; gözlem, çapraz soru sorma, role playing gibi tekniklerle adayların söz konusu göreve uygunluk ve yetkinliklerinin test edildiği çok yönlü mülakat sisteminde yer almaktadırlar.
Dünyanın her yerindeki silahlı kuvvetler birimleri pilotların her gün yaptıkları iş yükünü işlemenin yanında endişeyi gidermek, stresi önlemek amacıyla özel eğitimli uçuş psikologlarıyla düzenli terapi seanslarına katılmalarını ister.
Uçuş psikologları bu tür gereksinimleri sağlamak için genellikle travma sonrası stres bozukluğu ve askeri aile danışmanlığı sertifikaları içeren programlara katılır ve eğitim alırlar .
Sonuç
Sonuç olarak ülkemizde hızla gelişmekte olan bu sektörle birlikte uçuş kazalarının minimize edilerek uçuş emniyetinin sağlanması ve havacılık alanında çalışan insanların psikolojik sağlıklarının korunması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda uçuş psikologlarının havacılıktaki önemi günden güne artmaktadır.
Yazarlar
Özge KALEÖZÜ
Zeynep KÜÇÜKDEMİR
KAYNAKÇA
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1289313
http://www.airkule.com/yazar/UCUS-PSIKOLOGLARINI-TAKDIMIMDIR/1225
Emel Gülcan Uçak Kazaları Nedenleri blog yazısı https://www.makaleler.com/ucak-kazalari-ve-nedenleri
Emeğinize sağlık çok faydalı ve anlamlı bilgiler edindim.