merkür, messenger, messengeruzayaracı
Bir fotoğraf bin kelimeden değerlidir derler. Nasa’nın Viking Projesi Kızıl Gezegen’den Dünya’mıza 16.000 fotoğraf göndererek bilime yüz binlerce kelimenin yapabileceğinden daha fazla katkı sağlamıştır dersek sanırım yanılmış olmayız. Viking 1 ve ikizi Viking 2 Mars’ın yüzeyi, atmosferi ve Mars hakkında birçok diğer bilinmeyene cevap bularak insanlığa sunmuştur.
20 Temmuz 1976’da saatler 08.12’yi gösterirken NASA’daki bilim insanları Viking 1’in Mars yüzeyine başarılı bir şekilde ulaştığının sinyalini aldılar. Viking 1’in Mars’ın yüzeyine sorunsuz bir şekilde iniş yapması ABD’de uzay çalışmaları için kilometre taşı olmuştur. Çünkü bu araç Mars’ın yüzeyinden birçok veri toplayacak ve yakın gelecekte NASA’nın diğer görevlerinde de kullanılacaktı.
Viking 1
20 Ağustos 1975 Uzun Yolculuğun Başlangıcı
Viking 1 ve Viking 2
Viking 1, 20 Ağustos 1975’te saat 17.22’de Florida’dan fırlatılarak Mars’ı keşfetmek için 11 ay sürecek yolculuğuna çıktı. 4 tonluk uzay aracı 1976 yılının Haziran ayında Mars yörüngesine girdi. 9 Eylül 1975 yılında ise Viking 2 ikizinin ardından fırlatıldı ve 3 Eylül 1976’da o da başarılı bir şekilde Mars’ın yüzeyine indi. Viking 1 gezegenin batı yamacına Chryse Planitia( the Plains of Gold)’a inerken Viking 2 ise Utopia Planitia’ya indi.
Viking 1 iniş yapar yapmaz tozlu ve kayalık yüzeyden ilk fotoğrafı çekerek bu görüntüyü hevesle bekleyen Dünyalılara ulaştırdı. Viking 1 ve ardından Viking 2 Mars yüzeyinden çok miktarda yüksek çözünürlüklü fotoğraf ve bilimsel veri toplayarak bilim tarihinde çığır açtılar.
Viking 1’in kamerasından Mars
Neden Mars’a inildi?
Viking 1 ve Viking 2’ nin Mars’a gönderilmesinin amacı gezegenin atmosfer ve yüzey yapısını karakterize etmek ve gezegende yaşam kanıtı aramaktı. Kızıl Gezegen’de hiçbir yaşam belirtisi bulunmasa da gezegenin toprağı ve kendi kendini sterilize eden yapısı araştırmacıların oldukça ilgisini çekti ve yeni araştırmalar yapmaları için itici güç oluşturdu.
Viking 1’in Mars yüzeyine inişi
Viking 1’in çektiği ilk fotoğraf
Altı Yıllık Bilim Gözlemleri
Viking 1 ve Viking 2 misyonlarının çok ötesinde faaliyet gösterdi. İki aracın da inişlerinden 90 gün sonrasına kadar veri iletebileceği planlanmıştı ancak Viking 1 Dünya’ya son iletimini 4 Kasım 1982’de yaparken Viking 2 ise son iletimini 11 Nisan 1980’de yaptı.
Araçların gönderdiği fotoğraflar ve veriler bizim Kızıl Gezegen hakkında gelecek 10 yıl boyunca oluşacak görüşümüzü tanımlayacaktı. Vikingler Mars’ın hareketli geçmişini gözler önüne serdi. Volkanların fotoğraflarını çektiler ve antik zamanlarda sellerin aktığı eski kanalları görüntülediler. Ayrıca Mars’ın ekvatorunda 2500 mil uzunluğundaki geniş Mariner Vadisi (Valley Marineris)’ni, heyelan alanlarını ve kraterleri fotoğrafladılar. NASA tarafından Dünya’ya sunulan muhteşem fotoğraflara buradan ulaşabilirsiniz.
Kızıl Gezegen’in panoraması
Viking 1 ve Viking 2’ nin indiği iki yüzeyden çekilen fotoğraflar ve toplanan diğer bilimsel verilerle olası yaşam belirtisi aramak için deneyler gerçekleştirildi. Toprağın neden oluştuğu tam olarak tanımlanamasa da manyetik parçacıklar içerdiği tespit edildi. Araçların indiği bölgede yaşayan bir organizma olduğunda dair net bir kanıt yoktu çünkü bilim insanlarına göre Mars’ın kendi kendini sterilize etmesi, aşırı kurak bir iklime sahip olması ve toprağının oksitleyici doğası topraklarında herhangi bir organizmanın oluşmasını önleyecek nitelikteydi.
Elde edilen diğer verilere göre iniş sahasında farklı kökenlerden birçok kaya türü bulunuyordu. Gezegende mevsimsel değişiklikler olmasına rağmen günlük hava koşulları genellikle tutarlı seyrediyordu. Kızıl Gezegen’de bir gün yürüyecek olan insanın neler yaşayabileceğini gösterdiği için Viking 1 ve Viking 2’nin yeri bilim tarihi açısından oldukça önemli bir yer tutmaktadır.
Amerikalı astronom ve bilim insanı Carl Sagan’ın kitabı Kozmos’ta Viking için ifade ettiği sözler de bu projenin önemini bizlere gösteriyor:
‘’Viking, Mars’ın keşfinde büyük tarihsel öneme sahip bir görev, diğer yaşam türlerinin olabileceğine dair ilk ciddi araştırma, başka bir gezegende çalışan bir uzay aracının bir saatten fazla hayatta kalması(Viking 1 yıllarca hayatta kaldı); jeoloji, sismoloji, mineraloji, meteoroloji ve başka bir dünyanın diğer yarım düzine bilimi hakkında zengin bir veri toplama kaynağıdır.’’.
Carl Sagan and Viking 1
Viking Projesi ilginizi çektiyse proje hakkında daha detaylı bilgi için NASA’nın Viking’in Mars’a gönderilmesinin 40. yıldönümü için hazırladığı videoya buradan, Viking’in elde ettiği ilk görüntülerin videosuna ise buradan ulaşabilirsiniz.
Yazar: Psk. Dan. Nilsu Karaağaç
Kaynakça
Sagan Carl, Cosmos, Random House, New York 1980.
https://www.nasa.gov/sites/default/files/atoms/files/viking_40th_litho.pdf
