Fezanın Gizemi: Uzay Hakkında Doğru Sanılan 7 Yanılgı
Geçmiş yıllarda her ne kadar filmlerden uzay hakkında bilgiler edinsek de günümüzde havacılık ve uzay bilimlerine merakın ve yapılan çalışmaların artması ile uzay hakkında çok daha fazla bilgiye ulaştık. Edindiğimiz bilgiler bizi şaşırtsa da aslında uzay hakkında bildiğimiz çoğu şey bir yanılgıdan ibaret.
1-Dünya Gerçekten Yuvarlak Mı?
Günümüzde hala Dünyanın düz olduğunu iddia edenler olsa da genel bilinen yargı, dünyanın yuvarlak olduğudur. Oysa gezegenimiz Dünya, kutuplardan basık ve ekvatordan şişik bir şekle sahiptir. Bu şekil geoit olarak adlandırılıyor.
2-Güneşin Rengi Sarı Mı?
Güneşin rengini kime sorarsak soralım ya sarı der ya da turuncu. Görülenin aksine Güneşin rengi beyazdır. Atmosferi bir filtre olarak kabul edersek güneşin bir filtre aracılığı ile gördüğümüzü söylemek yanlış olmayacaktır. Atmosferde daha kısa dalga boyuna sahip renkler; yani yeşil, mavi ve mor gibi renkler dağılır. Geriye kalan sarı, turuncu ve kırmızı gibi renklerdir. Bu nedenle Güneş sarı, turuncu, kırmızı ve bu renklerin tonlarında görünür. Kısaca özetleyecek olursak, Güneş’in sarı ya da turuncu görülmesinin nedeni Güneş’ten Dünya’ya ulaşan ışığın atmosferde kırılmasıdır.
3-Ay’ın Karanlık Bir Yüzü Mü Var?
Bilimsel makalelerde Ay’ın karanlık yüzü olduğuna dair bir ifade geçmemesine rağmen bu inanış oldukça popüler. Ay ve Dünya’nın eş zamanlı olarak dönmesinden dolayı Ay’ın bir yüzünü göremeyiz. Görülmediğinden dolayı karanlık olduğu düşünülse de aslında Ay’ın diğer yüzü de Güneş ışığı almaktadır.
4-Venüs ve Dünya İkiz Gezegen Mi?
Antik çağlarda Venüs ve Dünya ikiz gezegen olarak adlandırılmıştır. Bu nedenle Venüs’ün dünya benzeri bir gezegen olduğu düşünülüyordu. Ayrıca, 100 yıl öncesine kadar bilim insanları Venüs’ün kalın bulutlarının altında tropik bir gezegen olduğunu düşünüyorlardı. Venüs’e iniş gerçekleştiren uzay araçları sayesinde Venüs’ün yoğun sera etkisi altında olduğu görüldü ve bilim adamlarının düşüncelerinin doğru olmadığı ortaya çıktı. Venüs gezegeninde bulunan zehirli gazlar da Venüs ile Dünya’nın aynı olmadığının bir göstergesi.
5-Gezegenler Çıplak Gözle Görülür Mü?
Bir diğer yanılgı ise gezegenlerin teleskop olmadan çıplak gözle görülemeyeceğidir. Fakat Venüs, Merkür, Satürn, Jüpiter ve Mars gezegenleri çıplak gözle görülebilir. Peki gökyüzüne çıplak gözle baktığımızda hangi cismin gezegen hangi cismin yıldız olduğunu nasıl anlarız? Yıldızlar sürekli göz kırpar gibi yanar sönerken gezegenler bir fener gibi sabit bir ışıkla parlarlar.
Venüs
Çoğu kişinin “Çoban Yıldızı” olarak bildiği Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzünde en parlak cisim olan Venüs, tüm ihtişamı ve parlaklığı ile kolaylıkla çıplak gözle görülebilir.
Mars
Çıplak gözle görülebilen gezegenlerden bir diğeri olan Mars, kızılımsı bir renge sahiptir. Dünya’ya yaklaşıp uzaklaşması ile parlaklığında farklılık yaşanır. Diğer gezegenlerden farklı olan rengi sayesinde onu kolaylıkla ayırt edebilirsiniz.
Jüpiter
Venüs gezegeninden sonra gökyüzünde görülen en parlak gezegen Jüpiter’dir. Ayrıca gözlemleme süresi Mars ve Venüs’e göre çok daha uzundur. Güneş Sisteminin en büyük gezegeni olan Jüpiter, 5 ay sabahları ve 5 ay gündüzleri kolaylıkla gözlemlenebilir. Ortalama 3 ay boyunca da dünyaya göre güneşin arka tarafında kaldığından dolayı çıplak gözle gözlemlenemez. Bu zamanlarda Jüpiter’i basit bir teleskop yardımı ile gözlemleyebilirsiniz.
Merkür
58 gün Güneşin doğusunda, 58 gün batısında gözlemlenebilen Merkür, Güneş’e en yakın gezegen olduğu için gözlemlemesi diğer gezegenlere göre çok daha zordur. Güneş battıktan hemen sonra ya da doğmadan hemen önce ufuk çizgisinin yakınlarında Merkür’ü görebilirsiniz.
Satürn
İhtişamlı halkalarını çıplak gözle görmek mümkün olmasa da Satürn gezegenini sönük de olsa gözlemleyebilirsiniz. Güneş’e Jüpiter’den daha uzak olduğu için daha sönük bir şekilde görülür.
6-Yıldızlar Kayar Mı?
Geceleri gökyüzünde parlak bir cismin kayarcasına hareket ettiğini gördüğümüzde yıldız kaydığını düşünür ve bir dilek tutarız. Oysa yıldız kayması diye bir olay yoktur. Yıldız kayması sandığımız şey aslında atmosfere giren gök taşlarının sürtünme etkisiyle yanma olayıdır.
7-Uzay Sonsuz Bir Boşluk Mudur?
Düşünülenin aksine tamamıyla boş bir alan olmayan uzay, Dünya’nın ötesinde ve gök cisimleri arasında var olan, sonsuz olduğu konusunda kesin yargılara varılamayan genişlik olarak tanımlanmaktadır. Evrenin sonlu mu yoksa sonsuz mu olduğuna dair bir kanıt henüz olmasa da Einstein kendi kütleçekim kuramında, evrenin sonlu ve mükemmel bir 3 boyutlu küre olabileceğini söylemiştir. Evren Bilimciler uzayın sınırsız olduğunu düşünüyorlar. Sınırsız olması sonsuz olduğu anlamına gelmiyor elbette. Ayrıca, Stephen Hawking’in ölmeden önce Thomas Hertog ile birlikte tasarladığı yeni teoriye göre evren sonsuz değil. Oysa fizikçi Alan Guth, evrenin nasıl oluştuğunu açıklamak için enflasyon teorisini geliştirerek evrenin sonsuz olduğunu öne sürmüştü.
Yazan: Hatice Peker
Kaynakça:
https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/gunes-ne-renktir
https://evrimagaci.org/gunes-ne-renktir-3364
https://www.milliyet.com.tr/uzay-hakkinda-dogru-bilinen-15-yanlis-molatik-8140
https://yukaribak.wordpress.com/2010/09/03/ciplak-gozle-gezegen-gorulur-mu/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Uzay
https://evrimagaci.org/uzay-sonlu-mudur-yoksa-sonsuz-mudur-4540
