atatürk, cumhuriyetbayramı, eribe, eribekartal, eribekartalhürkuş, havaciliktarihi, havacılık, havalarda, ilkkadınşehit, ilkşehit, otuzekim, paraşüt, paraşütkazası, sivilteyyaremektebi, türkhavakurumu, türkkuşu, vecihihürkuş
Tarihe iz bırakan, bu dünyadan sadece geçip gitmemiş kişiler beni her zaman çok etkilemiştir. Bu yazımda azmi ve havacılığa olan tutkusuyla kendinden sonraki nesle ilham olan Eribe Kartal Hürkuş’u anlatacağım sizlere. Hayat öyküsüyle, Türk kadınının elinden gelenin en iyisini yapmak için her zaman çalıştığını bir kez daha gösteren Hürkuş, bu topraklarda yaşayan ve onun hikayesini duyan her kadını derinden etkileyecektir. Bu yazıyı okuduktan sonra aklınızdan kolayca çıkmayacak, içinizdeki gökyüzünde bir yer bulacak 18 yaşındaki Eribe…
30 Ekim 1918’de hayata gözlerini açan Hürkuş’un, iki yaşındayken önce babası Binbaşı Bedrettin Bey, bir hafta sonra ise annesi Remziye Hanım şehit düştü. Küçük Eribe, Türk havacılığının en önemli isimlerinden dayısı Vecihi Hürkuş’un yanında büyüdü. Dayısını çok seven Hürkuş dayısına “baba” diye seslenmekte, Vecihi Bey de ona “kızım” demektedir.
Hürkuş, henüz Kadıköy Kız Ortaokulunda öğrenciyken 1932-1933 yıllarında dayısı Vecihi Bey’in Kadıköy’de bulunan Sivil Tayyare Mektebi’nde öğrencidir. Pilotluğu öğrenir ve havacılığa olan tutkusu her geçen gün artar. Sivil Teyyare Mektebi’nin kapanması ve Türkkuşu’nun kurulması için Ankara’ya davet edilen dayısı ile birlikte Ankara’ya taşınır. Burada da eğitimine Türkkuşu’nda devam eder.
3 Mayıs 1935’te Atatürk’ün isteğiyle Ankara’da kurulan ve Türk Hava Kurumu’na bağlı olan Türkkuşu’nda Cumhuriyetimizin 13. yılını kutlamak adına tören hazırlığı yapılıyordu. Dayısı Vecihi Hürkuş ve diğer havacılar tören hazırlığı yaparken Eribe Hürkuş’ta yerde büyük bir ilgiyle onları izliyordu. Hürkuş’un hazırlıkları izlediği sırada yanına o dönemin THK Başkanı Fuat Bulca geldi ve sohbet etmeye başladılar. Bu sohbet sırasında Hürkuş, Buca’ya paraşütle atlama konusunda çok istekli olduğunu fakat dayısının buna izin vermediğini anlattı. Amacı Buca’nın dayısını ikna etmesiydi ve isteği de oldu. Vecihi Hürkuş uçuşunu tamamladıktan sonra Buca onu da yanlarına davet etti ve Hürkuş’un yoğun isteğinden bahsedip ondan izin istedi. Her ne kadar çekinceleri olsa da yeğeninin arzusunu gerçekleştirmek isteyen Vecihi Hürkuş izin verdi ve Eribe Hürkuş, ilk uçuşunu 800 metreden büyük bir başarıyla tamamladı. 18. yaşına basmasına günler kalan Hürkuş’un mutluluğu kelimelerle anlatılamazdı.
Havalarda
Büyük gün geldiğinde Hürkuş bu coşkulu günde diğer havacılarla birlikte yeteneğini sergilemek için dayısından yine izin istedi. Dayısı son arzusu olduğunu bilmeden kabul etti ve onu listeye dahil etti. Eribe Hürkuş, paraşütten atladı fakat bir terslik oldu. Eribe’nin paraşütü bir türlü açılmadı. O yere yaklaştıkça kalabalıktan çığlıklar yükseliyordu. Yere çok az mesafe kaldığında açılan paraşüt ise maalesef düşüşünü engelleyemedi.
Kendi kızı gibi sevdiği Eribe’nin düşüşünü izleyen ve bu anı hayatı boyunca unutamayan Vecihi Hürkuş, bu olayı yıllar sonra yazdığı “Havalarda” isimli kitabında şu cümlelerle anlattı:
“Heyecanla üstüne atılıyorum ve yavruma sarılıyorum. Beni görünce gözlerinde beliren bir sevinç hali var. Gülüyor, gülmeye çalışıyor. Yavrum çektiği büyük acıyı suni tebessümü ile etrafına hissettirmemeye gayret ederek bir hata sandığı hareketini mazur göstermek için, ‘Babacığım kabzayı çektim çektim çok uğraştım ama paraşüt açılmadı. Sonra yedek kabzayı çektim, sonrasını bilmiyorum babacığım’ diye inliyordu”.
Türk Havacılığının Ruhen Çok Erken Yükselmiş Bir Vücudu
Eribe Hürkuş 9 saat daha yaşam savaşı verdi fakat yeterli olmadı. 30 Ekim 1936’da henüz 18 yaşında doğum gününde, geleceği parlak bir havacıyken hayata gözlerini yumdu. Dayısı Vecihi Hürkuş ondan hep, “Türk havacılığının ruhen çok erken yükselmiş bir vücudu” olarak bahsetti. Cesareti ve havacılığa olan tutkusuyla kendisinden sonra gelen nesle bir rol modeldi ve Türk havacılık tarihinin ilk kadın şehidi oldu.
Artık o daima göklerde, tıpkı istediği gibi…
Yazan: Melahat Nur Tosun
Kaynakça:
https://tayyarecivecihi.com/vecihi-hurkus/vecihi-hurkus-un-ogrencileri/eribe-hurkus/
https://www.bagimsizhavacilar.com/eribe-hurkus-ilk-kadin-sehidimiz/
