Soğuk savaş döneminde Rusya ve ABD her alanda birbirleri ile yarış halindeydi. Bu alanların şüphesiz en rekabetçi bölümü ise askeri yatırımlardı. 1960’lı yıllarda dönemin SSCB lideri Nikita Kruşçev’e, gemi ve uçak karışımı bir yapının yapılması teklif edildi. Kruşçev, bu öneriyi sıcak karşılaması üzerine, aerodinamik konusunda uzman olan ve yakın dostu Rostislav Alexeyev’i bu projenin başına getirdi.
ABD, Soğuk Savaş döneminde ilk casus uydusu olan Corona’yı uzaya göndemiş ve baş düşmanları olan Çin ve Rusya’dan bazı bilgileri almaya başlamıştı. Bu bilgiler arasında, Kaspisk Donanma Üssü’nde çekilen bir yapı da vardı. Bu yapı, bir uçak için kanatları çok küçük olmasına rağmen gemiye de benzemiyordu. Bu nedenle, Hazar Denizi Canavarı lakabını aldı; Ruslar ise buna KM (Korabl Maket) ismini verdi. Yapı içerdiği 6 adet füze rampası, burun ve kuyruktaki silahlarıyla neredeyse bir savaş gemisi kadar etkin bir rol oynayabiliyordu. Öte yandan, 15 metre yükseklikte seyir ettiği için hava radarları tarafından fark edilemiyordu ve deniz yüzeyinde yüzmediği için denizaltıları tarafından tespit edilemiyordu. Ancak asıl özelliği, büyük askeri kargoları ve yüzlerce askeri personeli A noktasından B noktasına taşıma kabiliyetiydi.
İlerleyen zamanlarda daha az maliyetli olan A-90 Orlyonok tanıtıldı. A-90 Orlyonok, KM’ye göre çok küçüktü ve sadece 150 kişi taşıma kapasitesine sahipti; toplamda sadece 3 adet üretilmişti. Son olarak, Lun class bir Ekranoplan geliştirildi, ancak ondan da sadece 1 adet üretildi ve 1999 yılına kadar Rus ordusuna hizmet etti. Şu anda tarihi açıdan büyük öneme sahip olan Derbent’te sergilenmektedir.
Tabii ki, her yapının olduğu gibi Ekranoplan’ların da bir kusuru vardı. O da dingin bir su yüzeyine ihtiyaç duyma problemi; yani dalgaların hatta birkaç metre dalga olduğu bir ortamda bile verimli çalışamazlardı. Örneğin, Rusya’nın günümüzde böyle bir araca sahip olduğunu düşünürsek; sadece Baltık, Karadeniz ve Hazar Denizi’nde bu araçlar verimli kullanılabilirdi. Ancak günümüzde hala bazı ülkeler, bu araçları verimli kılmak için çalışmalar yapmaktadır. İlerleyen zamanlarda daha net bilgiler görebiliriz.
Yazan: Umut Mutlu
Kaynakça
