scottkelly, uzayda340gün, uzaydaikizçalışması
Tarih hep ilkleri mi yazar, akılda yalnız onlar mı kalır? Peki ya ikinciler? Her ne kadar ikinci plana atılmış gibi görünse de aslında çok önemli bir görev üstlenirler. Çünkü yapılmış olanın üstüne koymaları ve geliştirmeleri gereken şeyler vardır. Şimdi sizlere “ikinci”lerden birini tanıtmak istiyorum: Amerikalı NASA astronotu ve uçuş mühendisi SCOTT KELLY. Kendisi 2016’nın Ağustos ayı itibariyle Uluslararası Uzay İstasyonu’nda kesintisiz en uzun süre kalan ikinci astronot. Tek seferde uzayda en uzun süre kalma rekoru ise 437 gün ile Rus kozmonot Valeri Vladimirovich Polyakov’a ait.
Scott Kelly,
21 Şubat 1964’te Orange New Jersey’de doğdu. Eğitimini; 1982 yılında West Orange High School, 1987 yılında New York Eyalet Üniversitesi Maritime College elektrik mühendisliği lisans derecesi ve 1996 yılında Knoxville’deki Tennessee Üniversitesi’nden havacılık sistemlerinde yüksek lisans derecesi alarak tamamladı. Aynı yıl astronot sınıfına katılmak için NASA’ya ikiz kardeşi Mark Kelly ile beraber başvurdu. İkiz kardeşler NASA’ya kabul edildi. Eski bir askeri savaş pilotu ve test pilotu, bir mühendis ve emekli bir ABD Donanması kaptanı olan Scott Kelly, astronot eğitimine başladıktan üç yıl sonra, Hubble Uzay Teleskobu’nu yükselten bir mekik görevi olan STS-103 pilotu olarak görev yaptı. Ekibi ile Aralık 1999’da sekiz gününü uzayda geçirdi. 2007’de Sts-118’de görev Komutanı oldu.
4 defa uzaya çıkan Kelly, uzayda toplam 520 gün geçirmiştir. En uzun görevi ise 27 Mart 2015 tarihinde Rus kozmonot Mikhail Kornienko ile Uluslararası Uzay İstasyonu’na inerek 340 gün geçirdiği görevidir. 340 gün süresince uzay istasyonunda yaklaşık 400 deney yapılmıştır. Bu görevin amacı, insan vücudunun uzayın sert ortamına nasıl tepki verdiğini ve uyum sağladığını anlamak, uzaydan dönecek Scott ile yer yüzündeki Mark’ın birbirlerine çok yakın oldukları önceden bilinen genetik benzerliklerini tekrar karşılaştırmaktı. Bunun genlerdeki değişimini de görebilmek için ikiz kardeşi Mark Kelly de dünyada gözlemlenmiştir. Bu araştırma sonuçlarının astronotların daha uzun uzay yolculuklarına hazırlanması ve gelecekte planlanan Mars yolculuğu için önemli bir adım olduğu düşünülüyor.
2 Mart 2016 tarihinde Dünya’ya geri döndüğünde Mark ve Scott Kelly’nin genleri ve metabolizmaları incelenmiş ve karşılaştırmalar yapılmıştır. Araştırmacılar, her iki ikizde de gen ekspresyonunda benzer bir düzeyde değişiklik gördüler, bu da Scott’ın uzayda geçirdiği zaman dikkate alındığında şaşırtıcıydı.
Kelly, uzayda 340 gün geçirdikten sonra 5 cm daha uzun olarak dünyaya dönmüş fakat bir süre sonra boyu tekrar eski halini almıştır. Yerçekimsiz ortamda omurlar üzerinde baskı olmadığından insan omurgasının genişleyip uzaması bilinen bir gerçek. Scott’ın bağırsak bakterileri, uzay ortamında önemli ölçüde değişim yaşadılar. DNA iplikçiklerinin uçlarında bulunan koruyucu kapaklar (telomerler) yapılan araştırma sonucuna göre uzay ortamında artışa geçmişlerdi. Ayrıca Scott’ın genlerinde yaşanan değişimlerin %90’ı Dünya’ya döndükten 6 ay sonra normale döndü.
Scott Kelly, bu zorlu görevden döndükten kısa bir süre sonra yani 1 Nisan 2016 tarihinde emekliliğe ayrılmıştır.
Scott Kelly’nin bu uzun uzay yolculuğuna ve eve döndükten sonraki sürecine dair hislerini PBS’in hazırladığı iki bölümlük ‘Uzayda Bir Yıl’ belgeselinin ikinci bölümünde bulabilirsiniz.
Ayrıca Scott Kelly, uzay yolculuğu sonrası yaşadığı sağlık sorunlarını ve mücadelesini “Dayanıklılık” (Endurance) adlı bir kitapla meraklılarına anlatıyor. (Kitap Türkçe’ye de çevrilerek birçok kitap mağazasında satışa sunulmuş vaziyette.)
Yazan: Psk. Dan. Sidre Çalışkan
Kaynakça:
https://www.hurriyet.com.tr/dunya/abdli-astronotun-uzayda-boyu-uzadi-40063640
https://www.hurriyet.com.tr/dunya/uzayda-bir-yil-geciren-kelly-ve-kornienko-dunyaya-dondu-40062600
https://www.nasa.gov/sites/default/files/atoms/files/kellysj.pdf
https://www.space.com/32907-scott-kelly-astronaut-biography.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/Scott_Kelly
