nasateleskopsofia, sofiateleskop, sofiateleskopstturtgart, sofiateleskopwikipedia
Açılımı Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy (SOFIA) olan teleskop, bir Boeing 747SP uçak modelinin içine dizayn edilmiştir. B747 uçağı ile sürekli hareket ve etkileşim halinde olan bu teleskop, Dünya üzerinden gözlemlenemeyecek unsurları gözlemlemek için uçağın 38.000-45.000 feet aralığında uçmasıyla bu unsurların gözlemlenebilmesini sağlar. Uçuş sırasında uçağın gövdesinin arka tarafındaki kapı açılır ve teleskobun buradan gözlem yapması sağlanır. Boeing 747SP, bu proje için Boeing 747-100 modelinin çeşitli revizyonlar görmesiyle projeye uygun hale getirilmiştir. Modelin sonundaki SP ibaresi, “Special Performance” anlamına gelmektedir. Bu yeni tasarımla birlikte; uçağın daha yüksekten, daha hızlı ve ara vermeksizin daha uzun süre uçması sağlanmıştır. SOFIA teleskobu, evrenin kızılötesi yüzünü araştırmak için tasarlanmıştır.
Işık Tayfı Ve Görünür Işık
Işık, bir tür dalgadır. Dalgaların frekans ve dalga boyu özelliklerini taşır. Bu geniş ışık tayfında, çıplak gözle gözlemleyebildiğimiz ışık çok küçük bir yere sahiptir. Görünür ışık sınırları dışında kalan kızılötesi, UV ışınları ya da gama ışınlarını çıplak gözle görmek mümkün değildir.
Uzaydaki birçok obje, enerjilerinin neredeyse hepsini kızılötesi dalgalar ile yayar. Bu durum; evreni çıplak göz ile gözlemlediğinizde, yayılan enerjinin büyük bir kısmını göremememiz sebebiyle gözlemin eksik bir şekilde yapılmasına neden olur. Kaldı ki bu objeler, enerjilerinin tamamını görünür ışıkta yaymış olsaydı bile uzaydaki gaz ve toz bulutları bunu gözlemlememize engel olacaktı. Ancak kızılötesi ışık, bu gaz ve toz bulutlarını delip dünyamıza ulaşabiliyor. SOFIA teleskobu, yapılan 10 saatlik gece uçuşları süresince; yıldızların doğumu ve ölümü, kara delikler, yeni bir güneş sistemi ve uzaydaki kompleks moleküllerin tanımlanması gibi birçok gözlem yapmıştır. Bu esnada teleskobun 38.000-45.000 feet aralığında olması çok önemlidir çünkü Dünya’nın atmosferi, bu kızılötesi ışınların %99’unu bloke eder. Teleskop, bahsedilen yükseklikte yani stratosfer tabakasında bulunarak bu engeli aşar.
Boeing 747SP
Bu araştırmada kullanılan Boeing 747SP tipi uçak, ilk olarak NASA için üretilmedi. Pan American World Havayolları tarafından satın alınan uçağın ilk kullanım amacı ticariydi. Pan American World Havayolları, bu uçağı 1977 yılında envanterine kattı ve uçağa, ünlü havacı Charles Lindbergh’in ismini onurlandırmak için “The Clipper Lindbergh” ismi konuldu. Uçak, 1986 yılında United Airlines tarafından satın alındı ve 9 yıl kullanıldıktan sonra, 1995 yılında aktif görevinden alındı. Ardından 1997’de NASA tarafından satın alınarak, yeni gözlem görevine uygun olacak şekilde revize edildi.
Yazan: Ulaş Toprak Ünal
Kaynakça
–Greiner, Benjamin. “Operational modal analysis and its application for SOFIA telescope assembly vibration measurements.” (2009).
–https://www.nasa.gov/mission_pages/SOFIA/overview/index.html
–https://www.sofia.usra.edu/multimedia/about-sofia/sofia-telescope
–https://www.sofia.usra.edu/multimedia/about-sofia/sofia-aircraft
–https://www.sofia.usra.edu/multimedia/about-sofia/science-behind-sofia
