| biyolojik, chemtrail, contrail, kimyasal, meteoroloji, nem, smoke oil, su buharı, uçak, yükseklik |
Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz beyaz izin ne olduğu hakkında eminim birçoğumuzun teorileri vardır. Kimisi uçak yakıtlarının çevreye verdiği zararlı bir etki olarak düşünüyor, kimisi gösteri amaçlı olduğunu veya söylendiği gibi meteoroloji uçaklarına ait olduğunu düşünüyor. Hepimizin merakını gidermek için bu yazıda gökyüzündeki beyaz izlere değineceğim 🙂 Keyifli okumalar.
Aslında uçakların havada bu tarz izler çıkarmasının çok basit bir sebebi var: Isı farkı. Uçaklar daha az yakıt harcamak için yüksek irtifada uçuyor. 10 bin metre yükseklikte hava sıcaklığı -56 dereceye kadar düşer. Ancak uçakların motorları 600 santigrat dereceye kadar ısınır. Motordan çıkan sıcak hava suya dönüşmeden anında donar ve havada kristalleşir. Daha sonra da buharlaşıp yok olur. Motordan çıkan gazın ortalama yüzde 70’i karbondioksit, yüzde 29’u su buharı ve yüzde 1’i de diğer gazlardan oluşur.
Birçok kişi bu sebeple uçakların arkasında dumanlar çıkartarak uçtuğunu zanneder. Halbuki bu beyaz iz, uçak motorlarının egzozundan çıkan su buharı ve sıcak havanın, bir anda soğuk hava ile buluşmasından kaynaklanan bir görüntü. Soğuk havalarda nefesimizdeki su buharı yoğunlaşıp nefesimizi görünür kılıyorsa, uçakların egzozlarından salınan su buharları bu çizgilere neden olur. Uçaklar alçak irtifalara indiğinde, dış hava ısındığından bu tarz beyaz izler oluşmaz. Spangenberg, “Bu yüzden jet yolcu gemilerinin uçtuğu yüksek rakımlarda kontra oluşuyor. Daha alçak irtifalı uçaklar, sıcaklık yeterince düşük olmadığı için onları yaratmayacak.’ Araştırmalar, sivil havacılıkta yapılan uçuşların sadece yüzde 10’unda bu tarz izler meydana geldiğini gösteriyor.
Uçağın uçtuğu bölgede havadaki nem oranı yüksekse uçağın ardında oluşan izler büyüyor ve uzun süre havada asılı kalıyor. Oluşan beyaz izlerin kaybolması o yükseklikte esen rüzgarın hızına, yönüne, güneşin ısıtma etkisine ve bölgeden geçen uçakların türbülansa bağlı olarak birkaç saati bulabiliyor. Havadaki nemin az olduğu durumlarda izler daha kısa kalır.
Çevreye Zararlı Mı?
Son yıllarda gökyüzünde bu beyaz izlerin salgın hastalıklarla ilgili olduğunu ve askeri uçaklarla zehir, kimyasal veya biyolojik maddeler atıldığı iddia ediliyor. Yoğunlaşma izleri yerine kimyasal izler yani chemtrail olduğu düşünülüyor. Gizli veya tehlikeli göreve giden uçakların, iz bırakmayacağı uçuş yüksekliğini bilmesi gerekir. Kimyasal maddeler ilave edilerek egzoz izlerindeki kızıl ötesi ışınları azaltmak ve bu izlerin oluşumunu tamamen engellemek için askeri çalışmalar yapılmaktadır.
Meteorolojiye bu izlerle ilgili şikayetler gelmekte ancak meteorolojinin bu işle alakası yalnızca savaş zamanında bu izlerin hangi yükseklikte oluşabileceğini tahmin etmekten ibarettir. Meteorolojistler için havada uzun süre kalan izler sadece yaklaşmakta olan yağışın habercisidir.
Yolcu uçakları için durum bu ancak gösteri uçuşlarında, uçakların arkalarında gökyüzüne rengarenk izler bırakması smoke oil denilen özel yağlardan kaynaklanıyor. Çevre ile uyumlu ve kolay uygulanabilir. Kükürtsüz yapısı sayesinde uçak yakıtlarıyla çok iyi uyum sağlıyor ve uzun süre kalıcı duman oluşumunu sağlıyor. Bu izlerin farklı renkleri kullanılan yağın içeriğine göre değişebiliyor.
Yazan: Rabia Duman
Kaynakça:
https://www.petroyag.com/eng/380/aviation-smoke-oil.html
https://www.hurriyet.com.tr/jet-ucaklarinin-gokyuzundeki-gizemli-izleri-303627
https://earthdata.nasa.gov/learn/sensing-our-planet/on-the-trail-of-contrails
