| Andromeda, galaksi, hubble, karadelikler, nasa, samanyolu, Uzay |
İleride insanlar tarafından evrende var olan başka yaşam formlarına ulaşabilmek mümkün olur mu bilemem, ancak bildiğim bir şey var ki o da Galaksilerin de bizler gibi sırları olduğu gerçeği. Bu yazıda Galaksilerin bizden sakladıklarını birlikte gün yüzüne çıkarmaya çalışacağız. Gizem ve heyecan dolu bu dünyaya hoş geldiniz…
Galaksilerin Çeşitleri Olduğunu Biliyor Muydunuz?
Galaksiler üç ana grupta incelenir. Bunları eliptik, sarmal ve düzensiz galaksiler olarak adlandırabiliriz. Şimdi sizden gözlerinizi kapatmanızı ve hayal edebileceğiniz kadar büyük bir alanı imgelemenizi istiyorum. Bu alanın içinde farklı boyutlarda kümeler oluşturun ve bazılarının içine 100 milyon civarı küçük yıldız sığdırabilirken, bazılarına ise 1 trilyon, hatta belki de daha fazla yıldız sığdırmaya çalışın. Evrenin yalnızca küçücük bir parçası olan beynimiz ile bunu başarabilmek biraz zor değil mi? 🙂 İşte bu galaksilerin, 100 milyon civarı küçük yıldız barındıran cüce galaksilerden tutun, 1 trilyondan fazla yıldız içeren dev galaksilere kadar farklı boyutlarda bir çeşitlilik yelpazesi vardır.
Eliptik galaksiler, diğerlerine oranla daha yaşlı yıldızlardan oluşur.
Sarmal galaksiler ise içlerinde çubuklu sarmal ve çubuksuz sarmal olarak iki gruba ayrılır. Samanyolu Galaksisi çubuklu sarmal grubunda yer alır.
Düzensiz galaksilerin herhangi bir şekilleri yoktur, evrende sarmal ve eliptik galaksiler olmadan önce var oldukları düşünülüyor.
Kara Delikler ve Galaksiler Arasında Nasıl Bir İlişki Olabilir?
Kara deliklere ulaşan ışık, oradan geri çıkamaz. Bir nevi kara deliklerin aldıkları tüm ışığı yediğini söyleyebiliriz, iyi ama neden dediğinizi duyar gibiyim. Kara delikler oldukça yoğun oluşumlardır, bir tenis topunun içine yüzlerce basketbol topu koyarsanız ne olur? Tenis topunun kütlesi küçücük bir hacme sığar, biz basketbol toplarını eklemeye devam ettikçe hacim küçülmeye devam eder ancak yoğunluk artmaya devam edecektir, böylece tenis topu ışığı bile dışarı yansıtamaz hale gelir. Yani aslında biz karadelikleri görmüyoruz. Etrafındakiler sayesinde karadeliklerin var olduğunu söyleyebiliyoruz.
Sarmal galaksiler disk şeklindedir ve bu diskin merkezi dışa doğru şişkindir. Bilim insanları kara deliklerin kütleleri ile onlara ev sahipliği yapan Galaksiler arasında çarpıcı veriler elde ettiler. Bu veriler, kara deliklerin kütleleri ile galaksilerin şişkin kısımları arasında orantılı bir ilişki olduğunu bizlere gösterdi. Yani kara deliklerin ve galaksilerin birlikte büyümüş olabileceğinden bahsettiğimizde imkansız bir şeyden bahsediyor sayılmayız. Günümüzde gökbilimciler bunu bilgisayar simülasyonları ile test etmek istediklerinde ise benzer sonuçlara ulaştılar. Elbette çalışmalar hâlâ devam etmekte. Yukarıda Samanyolu Galaksisinin X şeklindeki çıkıntısını görebilirsiniz.
Bahsetmezsek Olmaz…
Samanyolu Galaksisi, evrendeki milyarlarca galaksiden yalnızca biridir ve biz de bu sevgili sarmal galaksimizin kollarından birindeki Dünya gezegeninin üzerinde, kozmosun bir parçası olan ciğerlerimiz ile nefes alıp veriyoruz. Bu çok ‘tozlu’ ve aktif yıldız oluşturan galaksimiz, en az kırk farklı galaksiden oluşan bir galaksi kümesindedir, bu galaksi kümesinde en çok ismini duyduğumuz galaksilerden biri Samanyolu’nun yanında Andromeda’dır. Peki Samanyolu uzayda öylece duruyor mu? Elbette hayır.. sürekli olarak dönüyoruz, üstelik Güneş Sistemimiz de onunla birlikte hareket ediyor…
Sürekli hareket halinde olan muazzam bir sistemin içindeyiz. Hepimiz evrenden bir parçayız ve çok değerliyiz, makrokozmostan mikrokozmosa uzanan hayatlar içerisindeyiz. Evren, fırına koyulan bir kek misali zamanla genişliyor, değişiyor ve büyüyor, öyleyse siz de bu günden sonra kendinizi bir adım öteye götürmeye ne dersiniz? 🙂
Heraklitos’un çok değerli bir sözü ile bitirmek isterim: Her şey değişir. Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.
Yazan: Bengisu Ersoy
Kaynakça:
https://astronomy.com/news/2019/10/galaxy-and-black-hole-growth
https://hubblesite.org/science/galaxies
https://hubblesite.org/science/cosmic-wonders
https://www.jpl.nasa.gov/spaceimages/details.php?id=PIA03653
https://www.isas.jaxa.jp/en/topics/002442.html
http://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Herschel/
