Apollo 11, Neil Armstrong, space suit
Hepimiz Neil Armstrong’u, 1969 yılında Apollo 11 ile yaptığı Ay yolculuğunda, Ay’a ayak basan ilk insan olmasıyla tanıyoruz. Üzerinden yıllar geçmiş olsa da insanlık onu konuşmaya hep devam etti. Kendisinin Ay üzerinde yaptığı yürüyüşte de söylediği gibi ”Bir insan için küçük, insanlık için dev bir adım.” Peki bu adımı atmasını sağlayan uzay kıyafetini hiç merak ettiniz mi? Nasıl bir kıyafet üretilmişti ki Neil hiçbir zarar görmeden bu ilki gerçekleştirebilmişti?
Uzay Kıyafeti Nasıl Yapıldı?
O yıllarda, kadın iç çamaşırları için tasarlanan sağlam, hafif, esnek malzemelerin uzay kıyafetleri için de ideal olduğu ortaya çıkınca ILC Dover ile ilişkili olan, sütyen ve kemer üreten Playtex şirketi uzay kıyafetinin yapımını üstlendi. Terzi ekibinden olan Elliot, Ratledge, Minner ve Thompson, sonrasında verdikleri röportajlarda bunun hem çok heyecan verici hem de çok stresli bir iş olduğundan bahsediyorlar. Öyle ki uzay kıyafeti sert, esnek ve hava geçirmez olmalıydı. Bu yüzden Armstrong’un hayatı ince kılavuzlu bir iğne ve ipliğe bağlıydı. Thompson pek çok kez farklı tipte dikişler denediklerini ve sonrasında bunların yırtılıncaya kadar laboratuvarda test edildiğini söylüyor. Aynı zamanda kıyafet bitince çoğu zaman yerel bir hastanede röntgen çekiliyormuş ki böylece kıyafetin içinde iğne unutulup unutulmadığına bakıyorlarmış.
Kıyafetin Özellikleri
Neil Armstrong’un uzay kıyafetinin o zamanlar için 100.000 dolar (bugün 670.000 dolardan fazla) olarak tahmin edilen bir maliyeti var. Uzay kıyafeti 25 koruyucu malzemeden oluşuyor. Sentetik, neopren kauçuk ve metalize polyester filmler Armstrong’u, Ay’ın aşırı sıcak ve soğuğundan (-250°F ile +230°F), ölümcül ultraviyole güneş radyasyonundan ve hatta mikrometeoritlerin potansiyel tehlikesinden koruyordu.
Apollo kıyafeti aşağıdakilerden oluşuyordu:
- Su soğutmalı naylon iç çamaşırı
- Çok katmanlı bir basınç giysisi: iç katman – kumaş havalandırmalı hafif naylon; orta katman – basıncı tutmak için neopren kaplı naylon; dış katman – altındaki basınçlı katmanları dizginlemek için naylon
- Isı koruması için dört kat Dacron ile iç içe beş kat alüminize Mylar
- Ek ısı koruması için iki kat Kapton
- Sıyrıklardan korunmak için bir kat Teflon kaplı kumaş (yanmaz)
- Bir kat beyaz Teflon kumaş (yanmaz)
Ayda yürümek için, uzay giysisine bir çift koruyucu çizme, lastik parmak uçlu eldivenler, güneş ışığından korunmak için kaskın üzerine takılan bir dizi filtre/siperlik ve oksijen, karbon içeren portatif bir yaşam destek sırt çantası, dioksit giderme ekipmanı ve soğutma suyu eklendi. Uzay giysisi ve sırt çantası Dünya’da 81lb iken (36.74098 kg), ayda sadece 30 lb (13.50777 kg) ağırlığındaydı.
Şu An Nerede?
Armstrong’un kıyafeti, küratörlerin bozulma konusunda endişeleri nedeniyle 2006’da kaldırılmadan önce Smithsonian Ulusal Hava ve Uzay Müzesi’nde yaklaşık 30 yıl sergilendi. 13 yıllık restorasyon çalışmasından sonra, uzay giysisi Apollo 11’in fırlatılışının 50. yıldönümünde düzenlenen bir etkinlikte Washington DC’deki Smithsonian Ulusal Hava ve Uzay Müzesi’nde tekrar sergilendi.
Yazan: Erva Bektaş
Kaynakça:
http://www.collectspace.com/news/news-071619a-neil-armstrong-spacesuit-display.html
https://airandspace.si.edu/research/projects/armstrong-suit
https://www.bbc.com/future/article/20191219-the-women-who-sewed-the-suits-for-the-space
https://science.howstuffworks.com/space-suit3.htm
