Travma ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu

psikoloji, stres, stresbelirtileri, stresbozukluğunedir, travma, travmabelirtileri, travmatik, uçak, uçakfobisi, uçakkazasındankurtulan

Travma ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu-1

Hiç kimse sabah evden çıktığında, telefonunu eline aldığında, uçağa bindiğinde onun ruhunda derin hasarlar bırakacak ağır yaralanma hatta ölüm gibi olaylar yaşayacağını ya da şahit olacağını düşünmez. Ne yazık ki uçak kazalarının travmatik boyutu da buradan gelmektedir. Uçak kazalarının yolcuyu aşırı korkutan, dehşet içinde ve çaresiz bırakan olağandışılığı, uçak kazasından kurtulan kişilerin psikolojilerinde travma yaratmaktadır. Uçak kazaları, büyüklüğü ve medyatikliği açısından hepimizin ilgisini çekmiş ve korkularımızı tetiklemiştir.

Table of Contents

“Olağan Dışı Olaylara Verilen Olağan Tepkiler”

Uçak kazaları incelendiğinde 4 tepki çeşidi gözlemlenmiştir.

Donakalanlar: Donakalmak kaslarının şoka verdiği tepkidir. Donakalan kişiler tepkisiz, hareketsiz ve kaskatı kalır, olup biteni anlayamazlar. Katatoni hali gözlenir.

Çılgınlaşanlar: Bazı kazazedeler ise donakalanların tam tersi tepkiler gösterirler. Valiz toplama, koşuşturma, kavga etme, önemsiz eşyaları toplama, sigara içme gibi amaçsız davranışlar sergilerler.

Güvenlik Edebiyatı Yapanlar: Kazazedelerin bazıları da durumu anında kabullenir, kendilerinin iyi olduğunu, bir şeylerinin olmadığını varsayarak güvenli konuma geçmeyi ve önlem almayı düşünmemektedir.

Dengesini Kaybetmeyenler: Bu kişiler ise kaza anında ve sonrasında kontrolü kaybetmeden, paniğe kapılmadan krize müdahale etmeye çalışırlar. Bu grup genelde pilotlar ve kabin memurlarıdır. Aldıkları profesyonel eğitim sayesinde uçuş personellerinin kazaya yönelik psikolojik hazır oluşları yolculara göre daha yüksektir. Kriz yönetimini yolculardan daha verimli yapabilirler. Uçuş stresine daha dayanıklıdırlar. Uçağı ve yolcuları kurtarmak için ellerinden geleni yaparlar.

Travmanın Belirtileri Nelerdir?

Kazalar maruz kalan herkeste “akut stres” yaratmaktadır ve bu normaldir. Travmalara verilen tepkiler benzer olsa da travmanın süresini ve yoğunluğunu, kazanın boyutu, travma yaşayan kişinin kişiliği ve geçmiş yaşantısı etkileyecektir.

ÖNERİ Korona'dan Sonra Havacılık Sektörü

Travmalarda ve yas sürecinde ilk 20-30 günlük süreçte aşağıdaki durumlar yaşanabilir.

Şok
Kazanın ses ve görüntülerinin tekrar tekrar yaşanması (flashback)
Kazaya dair haberlerden kaçınma
Konsantrasyon kaybı
Ağlama krizleri
Öfkeli ve huzursuz hissetme,
Ani duygu değişimleri
Ani uyaranlara irkilme
Yoğun üzüntü
Anksiyete ve korku
Titreme, yorgunluk ve bitkinlik
Uyku problemleri ve kabuslar

Kazadan önceki hayata hemen dönmek kolay olmayacaktır, zaman tanımak faydalı olacaktır. Fakat kaza yerinde bulunmak, kazanın yıldönümü gibi durumlar travmayı tetikleyebilir ve belirtileri tekrar yaşatabilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma etkilerinin maksimum 3 ay içerisinde bitmesi beklenmektedir. Eğer travma belirtileri hiç azalmıyor aksine daha yoğunlaşıyor ise ve bu belirtiler;

Günlük rutini bozuyorsa
Kişi sosyal çevreden çekilme yaşıyorsa
Kişinin alkol, sigara, kahve vb. maddelerinin tüketimi artıyorsa
Duygusal küntlük yaşıyorsa

Bu kişi için çok ciddi bir durum haline gelmiştir ve kişinin bir uzmandan yardım alması gerekmektedir. TSSB bir anksiyete bozukluğu türüdür, uçak kazaları özelinde, çoğunlukla seconder olarak “Aviofobi (Uçuş Korkusu)” de kapsamaktadır.

Ayrıca Aviation Safety Network istatistiklerine göre 2019 yılında 39.000.000 uçuştan, ölümle sonuçlanan uçak kazası sayısı 20’dir. ICAO istatistiklerine göre ise 2019 yılında dünya genelinde 100 uçak kazası ve 247 ölüm yaşanmıştır. Uçak kazalarının korkutucu riskleri olsa da ölümle sonuçlanan kaza sayısının 2.000.000 uçuşta 1 olması uçakların hala en güvenilir ulaşım aracı olma statüsündeki birinciliğini korumaktadır.

Yazan: Psk. Dan. Dilanur Bekar

Kaynakça: