aerospace, anka, hava, havacılık, havacılıkveuzay, havacılıkveuzaymühendisliği, hürjet, hürkuş, iha, ilkyerlisavaşjeti, insansızhavaaracı, jetuçak, millimuharipuçak, millisavaşuçağı, mühendis, savunmasanayii, tai, taikariyer, türkhavacılıkveuzaysanayii, turkishaerospaceindustries, tusaş, uçak, Uzay
Kapılarından deha taşan, akıl, zekâ ve bilimin buluştuğu ve mucizeler yarattığı yer; TAI. Yani Türk Havacılık ve Uzay Sanayii. Bu deha yuvasının kapılarının arkasına geçtiğinizde; orada sınır yok. Akıllarda havalandırılan uçaklar, kimi zaman güneşin yüzüne, kimi zaman uzayın karanlığına yollanan; büyük bir özveriyle kontrol edilen ilk Türk uydusu, sınırlarını aşmış kişilerin hayallerin ötesinde yaptığı tasarımlar, rekabetten tamamen uzak, aralarında bilgi paylaşarak kendilerini daha da geliştirip teknolojinin sınırlarını zorlayan mühendisler… Kendileri yerde, akılları havada 900 genç. Burası TAI.
Peki, bu bilim yuvası ne zaman, nasıl ve ne sebeple kuruldu? Aklın ve bilimin kol kola yürüdüğü, her şeyin bir hayalle başlayıp, gerçeğe dönüştüğü bu sahanın kapılarını biraz aralayalım.
Her Şey Nasıl Başladı?
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’nin serüveni, 1980’lerin başında Türkiye’nin yeniden uçak fabrikası kurma girişimiyle başladı. Türk Hava Kuvvetleri’nin savaş uçağı ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak F-16 uçaklarının kullanılması kararı ile birlikte; F-16 uçağının üretimi, uçak üzerindeki sistemlerin entegrasyonu ve uçuş testlerini yaparak Hava kuvvetlerine teslim etmek üzere Türk-ABD ortak yatırım şirketi olarak 25 yıllığına kuruldu. 2005 yılına doğru Türk Silahlı Kuvvetleri ile yapılan F-16, CN235 gibi ortak projeler sona yaklaşmaya başlamıştı. Uçak parça imalatı işleri de bitiyordu. TAI yavaş yavaş küçülmeye doğru gidiyordu. Henüz 25 yıllık süreci tamamlanmadan, 2005 yılında TAI ana şirketi TUSAŞ (Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı) ile birleşerek, yabancı hisseleri Türkler tarafından satın alındı. Kendisini özgün bir şekilde gerçekleştirebilmesi için ilk adım atılmıştı. Şirket ne kazandıysa hepsini tasarım merkezine, mühendisine ve işçisine yatırdı. Sonucunda 1500’ü mühendis 3541 çalışana sahip ve yıllık satışı 500 milyon dolar olan bir fabrika ortaya çıktı. TAI şu anda sadece tasarımla uğraşan 900 mühendisiyle Türkiye’nin en büyük AR-GE merkezine sahip. Bu AR-GE merkezlerinden biri de ODTÜ Teknokent’te.
TAI Neler Yapıyor?
– Yapısal Grubu,
– Uçak Grubu,
– Helikopter Grubu,
– İnsansız Hava Aracı (İHA) Sistemleri Grubu,
– Uzay Sistemleri Grubu,
– Milli Muharip Uçak (MMU) grubu,
TAI; proje konularına bağlı olarak yukarıdaki 6 stratejik iş merkezi bünyesinde örgütlenmiştir. Ayrıca kendisi tarafından üretilen tüm ürünlerin entegre lojistik hizmetini sağlamaktadır. Tamamen kendine özgü tasarımlarıyla meydana çıkardığı ürünlerini Türk milletinin savunmasına sunmuştur.
- Orta irtifa uzun havada kalışlı İHA sistemi olan; ANKA,
- Keşif gözetleme uydusu; GÖKTÜRK,
- Milli Muharip Uçak (MMU),
- Genel maksat helikopteri; GÖKBEY,
- Jet eğitim ve hafif taarruz uçağı; HÜRJET,
- Taarruz ve taktik keşif helikopteri; T129 ATAK,
- Yeni nesil eğitim uçağı; HÜRKUŞ,
- Yüksek faydalı yük kapasiteli İHA olan; AKSUNGUR; TAI’nin öne çıkan ürünleri arasındadır.
TAI’de Neler Oluyor?
Rekabetin olmadığı, tüm çalışanların birbirleriyle uyum ve paylaşım içinde özgürce çalışabildiği bir saha TAI. Herkes kendi halinde ama aynı zamanda da bir bütün olarak tasarımlarını yapıyor, uçakları uçuruyor yani rahat bir ortamda stresten uzak, herkesin kendi potansiyelini kısıtlanmadan ortaya koyabildiği, adeta bir üniversite kampüsünü andıran eğlenceli bir çalışma ortamı var. Çalışan
ların daha sağlıklı ve kaliteli çalışabilmesi için sık mola veriliyor. Sigara kullanımının azaltılması teşvik ediliyor o nedenle sigara içenler için çalışma ortamından uzak özel alanlar oluşturulmuş. Mühendisler hemen hemen haftada 1 eğitime gidiyorlar. Yaş ortalaması 28 olan, yarısı ODTÜ mezunu 3541 çalışanın 540’ı kadın. %15 kadın çalışan oranıyla da ön plana çıkıyor TAI. Sık sık uçak gösterileri oluyor. Çalışanlar, çalışma ortamlarında başlarını kaldırıp camdan baktıkları zaman; akrobatik hareketler yapan ve kendilerinin de tasarımına katkıda bulunduğu uçakların uçurulduğunu görünce gurur duyuyorlar. Yapılan projeler Türk milleti adına büyük bir başarı ve inanılmaz gurur verici. Kendi adıma ve Türk milleti adına tüm çalışanlarını takdir ediyorum ve başarılarının devamını diliyorum.
Yolun açık olsun TAI!
Yazan: Psk. Dan. Celale Nur Orhan
Kaynakça:
- https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/tai-turkiyeyi-ucuracak-muhendisleri-yetistirecek/1040603
- https://www.tusas.com/
- https://tr.wikipedia.org/wiki/TUSA%C5%9E
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/180250
