Explorer 1, kozmonot, Luna 3, Neil Armstrong, SpaceX, Sputnik 1, taykonot, uzay tarihi, uzay yarışı, Valentina Treshkova, Yuri Gagarin
Soğuk Savaş döneminin başladığı 1950’li yıllarda uzay yarışı da başlamıştı. Sovyetler Birliği Sputnik 1 uydusunu uzaya göndererek bu yarışta öne geçmiş oldu. Böylece uzay tarihi de başladı. Adeta uzay devletler arasında bir çekişme unsuru haline gelmişti. Bu durum uzay çalışmalarının gelişim göstermesine de katkı sağladı.
İlk İnsansız Uydu: Uzay Tarihinin Başlangıcı
Daha derine inip baktığımızda aslında uzay yarışının hem ABD’nin hem de Sovyetler Birliği’nin uzaya yapay uydular göndereceklerini söylemeleri ile başladığını görüyoruz. Ama en nihayetinde Sovyetler Birliği önce davrandı ve 1957 tarihinde uzay tarihinin ilk uydusu Sputnik 1’i ateşledi.
Sputnik 2 ve Uzaya Giden İlk Canlı
Sovyetler Birliği, ilk insansız uydunun ardından uzaya insanlı uçuşların mümkün olup olmayacağını anlamak için çalışmalara başladı. Yine 1957’de ismi Laika olan bir köpeğin içinde bulunduğu Sputnik 2 uzaya gönderildi. Radyo vericileri 7 gün boyunca sinyal verdi. Ne yazık ki uzaya giden ilk canlı olan Laika 7 gün sonra ölmüştü.
ABD’nin İlk Uydusu: Explorer 1
Sovyetler Birliği’ne karşı uzay yarışında geri kalan ABD ilk uydusu Explorer 1’i 1958’de uzaya gönderdi. Explorer 1, Güneş’ten ve yıldızlardan gelen zararlı ışınlara karşı kalkan görevi gören Van Allen Kuşağı’nı keşfetti.
Uzaydan Canlı Dönen İlk Maymunlar
Ağırlıksız ortamın yaratacağı sonuçları belirlemek amacıyla ABD, 1959 yılında Baker ve Able isminde iki maymunun karnına elektrot yerleştirerek bir Jupiter roketinin burun hunisinde uzaya gönderdi. Uçuş sırasında organlarının tepkisini belirlemek için maymunların karınlarına yerleştirilmiş olan elektrot sayesinde; hayvanların kalp atışları, kas tepkileri, kan basıncı, solunumları, ısıları gibi gösterecekleri çeşitli tepkiler uçuşu sırasında radyolarda yayınlandı. Atılıştan 1 saat 33 dakika sonra kapsül Atlas Okyanusuna indi. Hayvanlara hiçbir şey olmamıştı. Able, uzaydan sağ salim dönse de elektrotu çıkarmak için yapılan ameliyatta hayatını kaybetti.
Ay İle İlk Tanışma: Luna
Ay’ın yakınlarına ulaşan ilk uzay aracı, Sovyetler Birliği tarafından 1959 yılında uzaya gönderilen Luna 1 oldu. Ay’ın yüzeyine inmese de Luna 1, Ay’ın manyetik alanının olmadığı gibi önemli bilgilerinin elde edilmesine katkı sağladı. Aynı yıl gönderilen Luna 2 ise Ay yüzeyine inen ilk uzay aracı oldu. Luna 3 ise Ay’ın karanlık yüzünün fotoğraflarını Dünya’ya ulaştırdı.
İlk İnsanlı Yolculuk
Yapılan onlarca çalışmanın ardından nihayet Sovyetler Birliği 1961 yılında kozmonot Yuri Gagarin’in de içinde bulunduğu Vostok tipi insanlı uzay gemisini Dünya yörüngesine fırlattı. Böylece ilk insanlı yolculuk uzay tarihine adını yazdırmış oldu.
Ay’a Ayak Basan İlk İnsan: Neil Armstrong
1969 yılında Apollo 11, Ay yüzeyine iniş yaptı. Neil Armstrong ise Ay’a ayak basan ilk insan olarak tarihe geçti.
Uzaya Giden İlk Kadın: Valentina Tereshkova
1963 yılında Vostok 6 ile uzaya giden ilk kadın Sovyet Valentina Tereshkova, uzayda 70 saat 50 dakika kaldı.
Çin’in İlk İnsanlı Uzay Yolculuğu
Rusya’nın Soyuz mekiğini örnek alan Çin, Shenzhou mekiğini geliştirdi. Shenzhou 5 mekiği, 2003 yılında içinde bulunan taykonot Yang Liwei ile uzaya gönderildi.
SpaceX’in İlk İnsanlı Uçuşu
SpaceX, 2020’de Kennedy Uzay Merkezi’nden “Crew Dragon” isimli uzay aracını 2 astronot ile uzaya gönderdi. SpaceX, uzaya insan gönderen ilk özel şirket olarak tarihe geçti.
Yazan: Hatice Peker
Kaynakça:
https://vizyonergenc.com/icerik/tarihte-yasanan-uzay-cekismesine-kisa-bir-bakis
https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/insanligin-uzay-yolculugu/2205042
https://tr.wikipedia.org/wiki/Uzay_%C3%87a%C4%9F%C4%B1
https://tr.wikipedia.org/wiki/Uzay_ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%C4%B1
