Uzayın Çöpleri

Yazar :

#uzayçöpü, #uzaykirliliği # uzayçöplüğü, #uzaykirliliğinasılönlenir, uydu, uzayaracı

 

4 Ekim 1957’de Sputnik 1 uydusunun yörüngeye oturtulması ile birlikte “uzay kirliliği” kavramı da ortaya çıkmaya başladı. Peki, uzay kirliliği aslında nedir? Uzay kirliliğini engellemek için neler yapılabilir? Hadi birlikte bakalım.

Uzay Kirliliği Nedir?

Uzaya gönderilen ve belirli bir ömürleri olan uzay cisimleri, işlevlerini yerine getirdikten sonra kaderlerine terk edilmektedir. Bu durum da uzay kirliliğini ortaya çıkarmaktadır. Yani, Dünya etrafında ve çeşitli yörüngelerde dönen ve herhangi bir işlevi olmayan cisimler, uzay kirliliğini oluşturur. Bu cisimlerin tümüne “uzay çöpü” diyebiliriz. 

İlk Uzay Çöpü

Sputnik 1, 4 Ekim 1957’de yörüngeye fırlatıldı. Görev süresi 3 hafta olmasına rağmen 2 aydan fazla yörüngede kaldı. Bu nedenle ilk uzay çöpü ortaya çıkmış oldu.

Uzay Kirliliğinin Nedenleri

  • Uzay istasyonlarına bırakılan çöpler
  • Uzay gönderilen uyduların ve diğer cisimlerin bıraktıkları atıklar
  • İşlevini yerine getirmiş uydu ve uzay cisimlerinin uzayda bırakılması
  • Uzaydaki araçların meteorlar veya diğer uydular ile çarpışması sonucunda bölünmeleri
  • Uydulara ve diğer uzay araçlarına çarpan asteroitler

Uzay Kirliliğinin Sonuçları

Uzay kirliliği günümüzde insanların çok fazla ilgilendikleri bir konu olmasa da 500.000’den daha fazla “uzay çöpü” Dünya’nın yörüngesinde dönmektedir. Uydular ve uzay araştırmaları için birer tehdit oluşturan uzay kirliliği, eğer önlem alınmazsa çok daha büyük sonuçlar doğurabilir.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) yayınladığı rapora göre, uzay kirliliğinin beklenen sonuçları şu şekildedir:

  • Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) astronotlar için artan risk yüzünden kaybedilen yaşamlar artabilir.
  • Dünya’nın etrafındaki kirlilik, az bölgelerde kalabalık ve baskılar artabilir.
  • İklim ve yer bilimi araştırmalarında kesinti yaşanabilir.
  • Hava tahmini, uzay tabanlı iletişim ve İnternet gibi önemli uzay uygulamaları kaybolabilir.
  • Sektördeki yatırımlarda ekonomik büyüme ve yavaşlama kısıtlanabilir.

Peki, Uzay Kirliliği Nasıl Önlenir?

Giderek artmakta olan uzay kirliliği, tüm uzay araçları için potansiyel tehlikeyi artırıyor. Çarpışmadan kaçınma ve enkaz kaldırma, uzaydaki çöp miktarını azaltmak için hayati öneme sahiptir. Uzaya gönderilen araçların görevlerini yerine getirdikten sonra kendi kendilerini imha edecek şekilde üretilmeleri uzay kirliliğini önleme konusunda yardımcı olabilir. Öte yandan uzay araçlarının olası bir çarpışma sırasında en az parçaya ayrılacak şekilde üretilmeleri de uzay kirliliğini önleyecek bir diğer yöntemdir. Uzayda daha önceden var olan çöpler konusunda çok fazla proje olmasa da bazı şirketler bu konuda çalışmaktadır. ABD Savunma Gelişmiş Araştırma Proje Ajansı (DARPA), balık ağı mantığıyla çalışan 200 dev ağla donatılmış bir “uzay çöp kamyonu” projesine yatırım yapıyor. Ayrıca, uzmanlar robot ve model uydular kullanarak büyük bir uzay çöpüne nasıl yaklaşabileceklerini çözmeye çalışıyorlar. Clear Space şirketi öncülüğünde bir proje ile 2025 yılında yörüngeye uzay enkazı toplama denemesi için fırlatma gerçekleştirileceği duyuruldu. Bunların yanı sıra, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) şirketlerin uygulaması için bazı maddeler yayınladı: 

  • Kasıtlı enkaz oluşumundan kaçınılmalıdır.
  • Kaza sonucu patlama potansiyeli en aza indirilmelidir.
  • Dünya’nın alçak yörüngesindeki görevler için 25 yıllık bir yörünge kuralı oluşturulmalıdır.
  • Sabit yörüngedeki görevler, yaşamlarının sonunda daha yüksek bir “mezarlık yörüngesine” gönderilmeli, işleyen uyduların yolundan uzak tutulmalıdır.

Eğer önüne geçilmezse uzay kirliliği gelecekteki uzay görevleri için büyük bir tehlike oluşturmaya devam edecek. Şimdi çok umursamasak da ilerde çok daha büyük bir sorun haline gelecek olan uzay çöplüğü, temizlenmeyi bekliyor. 


Yazan: Hatice Peker

Kaynakça

 

 

Yorum Bırak ;

E-mail hesabınız yayınlanmayacaktır.

Belki İlgini Çeker ;

En Yeniler

Havacılık Psikolojisi Uçan Blog
Havacılık Psikolojisi Uçan Blog