anakol evresi, beyaz cüce, evre, gaz bulutu, gezegenimsi bulutsu, helyum, hidrojen, ilkel yıldız, kara cüce, kırmızı dev, kütle, önyıldız, yakıt, yıldız bulutsusu
Geceleri kafamızı kaldırıp gökyüzüne baktığımızda gözümüzü alamadığımız, bizi âdeta büyüleyen tek bir şey var; yıldızlar. Birbirinden farklı yaşı, boyu, ebatı olan yıldızlar, seyredeni başka dünyalara götüren, gökyüzüne rastgele serpiştirilmiş küçük ışıklı noktacıkladır. Peki bu ışık saçan noktacıkların nasıl oluştuğunu, yıldızların parlamasına yahut sönmesine sebep olan şeyin ne olduğunu hiç düşündünüz mü?
Yıldızların yaşam serüvenlerini basit bir metaforla açıklamak gerekirse; insanlar nasıl ki doğduktan sonra bebeklik, gençlik, yaşlılık gibi evrelerden geçip ölüyorsa, yıldızlar da doğar, yaşar ve ölürler. Bir yıldızın kütlesi ne kadar büyükse ömrü de o kadar kısa olur. Yani, kütlesi küçük olan yıldızların ömrü daha fazla olur. Bunun nedeni, büyük kütleli yıldızların yakıtlarını da hızlı tüketmeleri ve küçük kütleli yıldızların kütlelerine göre yakıtlarını tasarruf ederek kullanmalarıdır.
Gaz Bulutu
Bütün yıldızlar uzayda yer alan hidrojen gaz bulutu olan Yıldız Bulutsusu’ndan oluşur. Bu bulutsu, zamanla kütle çekiminin etkisiyle dönmeye başlar ve kendi yerçekimi altında çöker. Sonunda, adına Önyıldız veya İlkel Yıldız denilen ısıtılmış bir çekirdek oluşur.
Küçük Kütleli Yıldız
Yıldızlar geçirdiği tepkimeler sonucu genç ve sağlıklı oldukları ‘Anakol’ evrelerine ulaşırlar ve bu evrede uzun süre stabil kalabilirler. Ancak, bu kütlelerine bağlıdır. Büyük kütleli yıldızlar çabuk ölürken, küçük kütleliler daha çok yaşar.
Kırmızı Dev
Bu aşamada çekirdekteki hidrojen helyuma dönüştüğü için kırmızı bir deve benzer. Dev ismini almasının sebebi, dış kabuğun genişlemesi ve kırmızı olmasının sebebi de daha düşük sıcaklığa sahip olmasıdır.
Gezegenimsi Bulutsu
Bir yıldız ölmek üzereyken ondan geriye sadece gaz bulutuyla çevrelenmiş karbon çekirdek kalır.
Beyaz Cüce
Beyaz cüceler, yakıtı bitmiş ölü yıldızlardır. Soğumaları milyonlarca yıl alacak olan Beyaz Cüceler, artık tamamen soğuyup ısı ve ışık yayamayacak hale geldiklerinde ‘Kara Cüce’ ismini alırlar ve katrilyonlarca yıl böyle kalırlar.
Yazar: Nezrin Deniz ÖZ
Kaynakça:
