Bedava bilet verseler uçağa biner misiniz?

Bedava Bilet Verseler Uçağa Biner miydiniz? Corona Virüsü Gölgesinde Uçuş Korkusu ve Psikolojisi

Uçak yolculuğunun Mayıs sonu itibarıyla yeniden başlayacağına dair resmi açıklamalar yapılıyor olsa da, zihinlerde hala önemli soru işaretleri var. Bedava bilet verseler uçağa biner misiniz? Tüm dünyayı etkisi altına alan Corona virüsü salgını devam ederken, uçaklarda sosyal mesafe kuralının nasıl uygulanacağı büyük bir merak konusu. Havacılık endüstrisi uzmanları, uçaklarda koltuk aralıklarının boş bırakılması gibi katı önlemlerin havayolu şirketlerini ekonomik olarak zorlayacağını belirtiyor. TOBB Sivil Havacılık Meclis Başkanı ve Onur Air Genel Müdürü Teoman Tosun’un açıklamalarına göre, bu öneri uygulanabilir olmaktan çıkmış durumda. Görünen o ki, yolcuların sadece maske takarak eskisi gibi uçaklara binmesine izin verilecek. Peki, böylesine büyük bir salgın ortamında insanlar uçağa binmekten korkmayacak mı?

Uçuş Fobisi ve Kontrol Kaygısı: Salgın Döneminde Artan Belirsizlikle Nasıl Baş Edilir?

Havacılık Tıbbı Derneği Başkanı Psikolog Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç’e göre, toplumun yaklaşık yüzde 20’lik titiz ve obsesif bir kesimi uçmaktan imtina edebilir. Ancak, geri kalan yüzde 80’lik büyük çoğunluğun, seferler açıldığında uçağa binmekten çekinmeyeceği düşünülüyor. Prof. Dr. Çetingüç, bu durumu ilk sokağa çıkma yasağı sürecinde insanların alışveriş merkezlerine akın etmesine benzetiyor. Hayatın getirdiği zorunluluklar (iş, hastalık, askerlik gibi) ve maceraperest bir kesimin varlığı da uçak yolculuğuna olan talebi canlı tutacak gibi görünüyor. Ayrıca, bazı insanlar diğer toplu taşıma araçlarına kıyasla uçaklardaki havalandırma sistemlerinin (Hepa filtreler) daha sofistike olduğunu düşünerek kendilerini rahatlatabilirler.

Teslimiyet Duygusunun Önemi: Kontrol Edilemeyen Durumlarda Sakin Kalabilmek

Bu noktada, “Kontrol ve Teslimiyetin Havacılıktaki Yeri” kavramı önem kazanıyor. Uçuş fobisi olan bireylerde genellikle yüksek bir kontrol algısı ve olayları kendi istedikleri doğrultuda yönetme beklentisi hakimdir. Uçak yolculuğu ise bireyin kontrolünün büyük ölçüde pilot ve hava trafik kontrol gibi yetkililerde olduğu bir durumdur. Kontrol duygusu yüksek kişiler için bu durum kaygı ve korkuya neden olabilir. Ancak, teslimiyet duygusu gelişmiş bireyler, kontrol edemedikleri durumlarda daha sakin kalabilir ve kontrolü elinde bulunduranlara güven duyabilirler. Salgın gibi küresel bir kriz ortamında, birçok belirsizlik ve kontrolümüz dışında gelişen olaylar yaşanmaktadır. Teslimiyet duygusunun bu tür durumlarda bireyin psikolojik sağlamlığını korumasına yardımcı olabileceği söylenebilir.

Uçak Kabin Ekiplerinin Psikolojisi ve Yolculara Güven Verme Rolü

Havacılık uzmanı Psikolog Arınç Sönmez’in pilot ve kabin memurlarıyla yaptığı görüşmelere göre, uçuş ekiplerinin psikolojisi genel olarak iyi durumda ve yeniden görevlerine başlamak için istekliler. Uçak kazaları sonrasında da benzer bir tedirginlik yaşansa da, ilk uçuşlarla birlikte bu durumun hızla atlatıldığı biliniyor. Ancak, toplumsal travma ve ikinci dalga endişesi gibi faktörlerin yolcuları bir miktar etkileyebileceği de göz ardı edilmemeli. Özellikle önümüzdeki bir iki yıl içinde, havalimanları ve havayollarının yolculara güven vermesi, seyahat alışkanlıklarının yeniden şekillenmesinde kritik bir rol oynayacak.

Sonuç: Belirsizlik Ortamında Uçuş Kararını Etkileyen Faktörler

Sonuç olarak, bedava bilet verilse bile uçağa binip binmeme kararı, bireyin kontrol algısı, teslimiyet duygusu, salgına dair algısı, seyahat zorunluluğu ve havacılık sektörüne duyduğu güven gibi birçok faktörden etkilenmektedir. Prof. Dr. Çetingüç’ün öngörüsü, büyük bir çoğunluğun uçuşlar başladığında seyahat etmekten çekinmeyeceği yönünde olsa da, salgının seyrinin ve alınacak önlemlerin bu kararı şekillendireceği açıktır. Havayolu şirketlerinin hijyen standartlarını en üst düzeye çıkarması ve yolculara güven vermesi, havacılık sektörünün geleceği açısından hayati önem taşımaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Kontrol duygusunun havacılık bağlamındaki önemi nedir ve bu duygunun yoğun yaşanması neden uçuş fobisine yol açabilir?

   Kontrol duygusu, bireyin yaşamındaki olayların sonuçları üzerinde bir etkiye sahip olduğuna dair algısıdır ve havacılık bağlamında bu algının yokluğu veya azalması önemli bir rol oynar. Kontrol duygusu yüksek bireyler, olayları kendi istekleri doğrultusunda şekillendirme ve karar alma gücüne sahip olma beklentisi içindedirler.

   Uçuş esnasında bireyin uçağın hareketleri, rotası veya olası türbülans gibi durumlar üzerinde doğrudan bir kontrolü bulunmaması, bu kişilerde kaygı ve korkuya neden olabilir. Özellikle yaşamlarını planlı ve programlı geçiren, olumsuz durumlara karşı alternatif planları olan bireyler için, beklenmedik bir durumda çaresiz kalma düşüncesi yoğun bir korku yaratır ve bu durum uçuş fobisinin temelini oluşturabilir. Dolayısıyla, kontrol algısının havacılık ortamındaki sınırlılığı, kontrol ihtiyacı yüksek bireylerde uçuş fobisi gelişiminde kritik bir faktördür.

2. Teslimiyet duygusu, kontrol duygusunun aksine, uçuş fobisi olan bireylerde neden daha az görülmektedir?

   Teslimiyet duygusu, bireyin olaylar üzerinde bir değişiklik yapma imkanı olmadığında durumu kabullenme ve boyun eğme eğilimidir. Uçuş fobisi olmayan veya bu duyguyu daha az yaşayan bireylerde teslimiyet duygusu daha belirgindir. Bu kişiler, kontrol edemedikleri durumlarda daha sakin bir tutum sergileyerek, kontrolü elinde bulunduran otoriteye (örneğin pilot veya hava trafik kontrol) güvenme eğilimindedirler.

   Bir bakıma, kontrolün kendilerinde olmaması durumu bir çaresizlik hissi yaratsa da, bu durum onları kontrol gücü olan unsurlara inanmaya yönlendirir. Bu inanç ve kabullenme hali, kontrol duygusu yüksek bireylerin aksine, bu kişilerin potansiyel bir kriz anını daha kolay atlatmalarını sağlar. Dolayısıyla, teslimiyet duygusunun varlığı, bireyin kontrol edemediği havacılık ortamında daha uyumlu ve kaygısız bir tutum sergilemesine olanak tanır, bu da uçuş fobisi riskini azaltır.

3. Uçuş fobisi yaşayan bireylerde görülen somatik belirtiler nelerdir ve bu belirtiler psikolojik olarak neyin ifadesidir?

   Uçuş fobisi yaşayan bireylerde sıklıkla kalp atım hızının artması, göğüste hissedilen sıkışma ve nefes darlığı, baş dönmesi ve boğazda düğümlenme gibi çeşitli somatik belirtiler gözlemlenir. Bu fiziksel belirtiler, aslında bireyin bilinçdışının bir tepkisidir. Uçuş anında birey, kontrolü kaybettiği ve potansiyel bir tehlikeyle karşı karşıya kaldığı algısına kapılır. Bu durumda ortaya çıkan somatik belirtiler, bir nevi bireyin o anki durumdan uzaklaşma veya bir “çıkış kapısı” oluşturma arayışının fiziksel yansımalarıdır. Vücut, algılanan tehdide karşı bir savunma mekanizması geliştirir ve bu da bahsi geçen fiziksel rahatsızlıklar şeklinde kendini gösterir.

   Dolayısıyla, bu somatik belirtiler, temelde bireyin uçuş üzerindeki kontrol eksikliğine dair duyduğu yoğun kaygı ve korkunun fiziksel düzeydeki ifadesidir.

4. Araştırmalar, her insanda bir kontrol etme ihtiyacı olduğunu göstermektedir. Bu ihtiyaç, bireyin sosyal çevresi ve kendisi üzerindeki kontrol algısıyla nasıl bir ilişki içerisindedir?

   Araştırmalar, insan doğasında temel bir kontrol etme ihtiyacının varlığını ortaya koymaktadır. Bu temel ihtiyaç, bireyin kendi yaşamı ve çevresi üzerinde bir etkiye sahip olma arzusunu ifade eder. Bireyin asıl kontrol alanı olarak kendisi ve sosyal çevresi düşünüldüğünde, kontrol algısı bu iki alandaki müdahalelere göre şekillenir.

   Birey, kendi kararları, davranışları ve kişisel sınırları üzerinde kontrol sahibi olmak isterken, aynı zamanda ailesi, arkadaşları ve diğer sosyal ilişkileri üzerinde de bir dereceye kadar etkili olma ihtiyacı duyar. Kontrol algısının bu iki alanda tatmin edilmesi, bireyin genel iyi oluş hali ve psikolojik sağlığı için önemlidir. Kontrol ihtiyacının karşılanamaması veya kontrol algısının zayıf olması durumunda ise kaygı, stres ve çaresizlik gibi olumsuz duygular ortaya çıkabilir. Dolayısıyla, kontrol etme ihtiyacı ile bireyin kendisi ve sosyal çevresi üzerindeki kontrol algısı arasında doğrudan ve güçlü bir ilişki bulunmaktadır.

5. Uçuş fobisinin oluşumunda, kontrol ve teslimiyet duygularının yanı sıra başka hangi faktörler rol oynamaktadır?

   Uçuş fobisinin ortaya çıkmasında, bireyin kontrol ve teslimiyet duygularının yanı sıra çeşitli başka faktörler de önemli rol oynamaktadır. Bunlardan ilki, bireyin uçuş hakkında edindiği yanlış veya abartılı bilgilerdir. Medya veya çevreden duyulan olumsuz hikayeler, uçuşun riskli bir aktivite olduğuna dair hatalı bir algı yaratabilir. İkinci olarak, bireyin kendisinin veya yakın çevresinden birinin yaşadığı travmatik deneyimler (örneğin türbülanslı bir uçuş, kaza hikayeleri) uçuş fobisini tetikleyebilir. Üçüncü olarak, biyolojik yatkınlıklar da uçuş fobisi gelişiminde etkili olabilir.

   Anksiyete bozukluklarına genetik yatkınlığı olan bireyler, uçuş gibi stresli durumlara karşı daha hassas olabilirler. Son olarak, bireyin genel kişilik özellikleri de uçuş fobisi riskini etkileyebilir. Örneğin, mükemmeliyetçi, kaygılı veya belirsizliğe tahammülsüz bireylerde uçuş fobisi daha sık görülebilir. Dolayısıyla, uçuş fobisi karmaşık bir durumdur ve oluşumunda psikolojik, çevresel ve biyolojik birçok faktörün etkileşimi söz konusudur.

📩 Daha Fazlası İçin Bir Tık Uzağınızdayız!

👇Aşağıda size en uygun seçeneğin formuna tıklayarak ilk adımı atabilirsiniz.

 

👮 Mülakatlara Hazırlık:

• CRM, Grup, Kurul, Psikoloji, İK Mülakatlarına Hazırlık

✈️ Bilimsel Etkinlikler Katılım Formları:

• 7. Havacılık, Uzay ve Psikolojisi Kongresi
• Havacılık Psikolojisi Sempozyumu (Online)

🏢 Kurumsal Talepler:

• Kurumsal Eğitim Teklifi / Bilgi Al
• Kurumsal Psikolojik Ölçme-Değerlendirme Teklifi / Bilgi Al

👥 Başvurular:

• Freelance Proje Bazlı Uzman Başvurusu
• Staj Başvurusu

🧠 Bireysel Destek:

• Uçuş Korkusu ile Baş Etme Desteği
• Bireysel Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri

📲 Sosyal Medya:

• Instagram’da Bizi Takip Edin

 

🇹🇷 İstikbal (hâlâ) göklerdedir.

Havacılık ve uzay alanında insan psikolojisine önem veren ülkelerden biri olmak için hep birlikte çok çalışmalıyız.