Havacılıkta Hurry-Up Sendromu
havacılıktaacelecilik, havacılıktaemniyetietkileyenler, havacılıktahurryupsendromu, havacılıktariskfaktörleri, havacılıktayaşanansorunlar, hurry up sendromu
Havacılıkta Hurry-Up Sendromu
Acelecilik hayatımızın birçok alanında yaptığımız, zamandan kazanmaya çalışırken daha büyük hatalara sebebiyet veren bir durumdur. Kültürümüzde acele işe şeytan karışır, acele giden ecele gider gibi sözler olsa da, biz acele etmenin bize kaybettireceklerini bilsek de yine de bazı durumlarda bunları tamamen yok sayıp sadece kazanacağımız zamana odaklanabiliyoruz.
Acelecilik havacılıkta da kendini hurry-up sendromu olarak gösteren bir durumdur. Havacılıktaki en travmatik örneklerden olan Tenerife faciası da arka planında aceleciliğin izlerini taşımaktadır. (https://blog.havacilikpsikolojisi.net/tenerife-faciasi/)
Faktörler
NASA aceleciliği; bir pilotun gerçekten gerektiği için acele etmesi veya acele etmesi gerektiğini algılaması sonucunda performansının azaldığı her türlü durum olarak tanımlanıyor. Ki durumu sadece pilot özelinde düşünmek de doğru değildir. Kabin ekibi, yer ekipleri, kule görevlileri ve teknik ekip gibi uçuşa etkisi olan herkesin yaşadığı bir durum olarak görmek daha doğru olacaktır. Örneğin, yer personelinin uçağı zaman gecikmesi olmadan kapatmak istemesi, yer ekiplerinin yeni gelecek uçaklar için park yerini çabuk boşaltmaya çalışması, ATC’nin taksiyi hızlandırın talimatları, pilotların verilen zamanı kaçırmadan kalkış yapma isteği, kabin ekibine yapılan acele edin baskısı, şirketlerin ekiplere yaptığı zaman baskısı hatta uçuş ekibinin eve erken dönme isteği dahi kişileri hurry-up sendromuna sürüklemektedir.
Hatalar
Durum böyle olunca acele etmenin sonucunda yapılan hatalar da çok net bir şekilde görülebilmektedir. Rutin kontroller tamamlanmadan kalkmak, henüz piste girmemişken veya yanlış pistte kalkışa hazırlanmak, kapı tam kapanmadan kalkmak, düşük güçle kalkış yapmak, aceleyle kule anonsuna dikkat etmemek ve sonucunda emniyeti tehlikeye sokmak gibi havacılık için riskli davranışlar acele sonucu ortaya çıkmaktadır.
Sonuç
Bu durumların yaşanmaması için ilk olarak ekiplerin önceliğinin emniyet olması gerekmektedir. Hatta emniyetin genel olarak bir kültür olması en doğrusudur. Şirketler ve hatta sektör bu politika ile yaklaştığında teknik ekipten uçuş ekibine kadar herkesin aynı tutumu sergilemesi muhtemeldir. Uçağın en küçük parçasından sorumlu kişinin de, uçuşun son halkasından sorumlu pilotun da önceliği zaman kazanmak yerine emniyet olduğunda bahsedilen riskli davranışlar olmayacaktır. Ayrıca CRM bu konuda da çok önemlidir. Ekip içinden herhangi birinin, diğer arkadaşlarında telaş hissettiği durumlarda; sakinliğini koruyup ekibin farkındalığını yükseltmesi ve ekip içi iletişimi en yüksek düzeyde tutması hataların önüne geçmekte etkili olacaktır.
Yazan: Psk. Esen Şen
Kaynakça:
McElhatton J, Drew C. (1993) ‘Hurry-up’ Syndrome Identified As A Causal Factor In Aviation Safety Incidents. Human Factors & Aviation Medicine. Flight Safety Foundation.
Çetingüç M. (2016). Havacılık ve Uzay Psikolojisi. (7. bs.) Ankara: Nobel Yayınları.
