#jetlag, aviofobi, havacılık, uçaktutması
Merhabalar;
Konunun “Havacılıkta” şeklinde bir ifadesinin olması birkaç soru işaretini ardı ardına sıralıyor. Gündelik yaşantımızı karada geçirirken havacılıkta yaşantının bir kısmını havada geçirmek durumunda olmanın normalden farklı bir durum olduğu, vücudumuzun bu farklılığı algıladığında ise mevcut duruma uyum sağlama sürecinin bulunması gerektiğinden vereceği tepkiler normaldir.
Psikolojik Rahatsızlık
Psikolojik rahatsızlıklar, maruz kaldığımız durumlara karşı verdiğimiz davranış şeklimize göre ortaya çıkar. Davranış şeklimizi, uyarlanabilir davranışlar (adaptive) ve uyumsuz davranışlar (maladaptive) olarak ikiye ayırırız. Uyarlanabilir davranışların fazla olması yaşayacağımız rahatsızlıkları minimum düzeye indirgememize yardımcı olur.
Havacılık günlük yaşantı halimizden farklılık gösterdiği durumlara sahip olduğu için kişinin uyum sağlaması gereken bazı durumlar bulunmaktadır. Vücudumuzun maruz kaldığı normal durumlardan farklılık gösteren detaylar şu şekilde sıralanabilir: kişinin yaşayacağı zaman farkı Jetlag Sendromuna, belirli bir yükseklikte bulunmak Uçuş Fobisine, istemsiz hareketin bulunması Uçak Tutması gibi psikolojik olarak rahatsız edici durumlara sebep olduğu durumlar arasında sayılabilir.
Buna ek olarak fizyolojik rahatsızlıklar da meydana gelebilir. Onları ise şu şekilde sıralayabiliriz: uzun süreli hareketsizlik ile kanda meydana gelen pıhtılaşma ile Ekonomi Class Sendromu, çıkılan yükseklik sonucu oksijen basıncının değişimi ile Hipoksi ve Hiperventilasyon.
Havacılık ve Psikolojik Rahatsızlıklar
Uyum sağlama davranış şeklinin yardımının dokunacağı rahatsızlıkları ele alacak olursak bunları uçuş fobisi, jetlag sendromu ve uçak tutması konuları olarak sıralayabiliriz.
Uçuş Fobisi (Korkusu)- Aviofobi
Uçuş fobisi kişinin uçak ile seyahat etmeyi tercih etmemesi ve bu durumdan kaçınmasıdır. Kişi uçuşa ilişkin düşüncelerinde; uçağın düşmesi, uçak kazası kaygısı ya da ölecek olması korkusunu sürekli aklına getirmesi, geçmiş deneyimlerini olumsuz değerlendirmesi ve güven duygusuna ilişkin soru işaretleri taşıdığı için uyumsuz davranış geliştirerek uçuş fobisi sürdürdüğüne değinebiliriz.
Jetlag Sendromu
Hepimiz ülkeler arası uçuş yaparken; aynı zamanda meridyenler arasında yer değiştirdiğimiz, bunun da bir yerde güneşe yakınlığımızın değiştiği için saatlerin farklılık göstereceği anlamına geldiğini biliriz. Kişinin gündüzleri uyanık, geceleri uyur pozisyonda olması normal alışkanlığının bir parçasıdır. Kısa zamanda uzun mesafeler kat edilen uçak seyahatlerinde bu durumda anormallikler meydana gelebilir. En belirgin semptomu uyku problemleridir. Bu durumda kişinin biyolojik saatine uyum sağlaması ve dinlenmesi gerekmektedir. Uzmanlar geçilen zaman diliminin sekiz katı saat istirahatin hastalığın hafiflemesi için yaptığı başlıca tavsiyelerden birisidir.
Uçak Tutması (Air Sickness)
Anormal hareket uyaranlarına verilen normal bir rahatsızlık tepkisidir. Deniz tutması tabiri denizdeki dalgaların hareketinden meydana gelirken; uçakta türbülans olarak havadaki bulutlarda görülen hareketlenme sonrası meydana gelen bulantı, baş dönmesi, rahatsızlık hissi ise uçak tutmasıdır. Aynı zamanda kişinin bulantı beklentisinin olması da tutmayı artıran psikolojik bir unsurdur. Tavsiyelerden birisi kişinin bu durumu alışkanlık kazandırması için uçak seyahati tercih etmesidir bunu sıklaştırması sonucunda vücut hareket uyaranlarına duyarsızlaşmaya başlayacaktır. Tutmayı yenme azmi de kişiyi tutmaya karşı bağışıklık kazandıracak durumlardandır.
Son üç sene de Covid-19’un hayatımıza girmesi beraberinde maske ile yaşamamızı da normalleştirdi. Acaba vücudumuz bunu normalleştirme için gerekli zamanı tamamlamış mıdır ya da uzun zamanlı seyahatlerde bunun da bir etkisi meydana gelmiş midir siz bu konuda neler düşünüyorsunuz?
Bitirmeden…
Günlük yaşantımızda da kendimizi rahatsız hissettiğimiz durumlarda bir uyum arama yoluna gitmenin rahatsızlığı ortadan kaldıracağı düşüncesini kendimize hatırlatmanın faydasının olacağını belirterek hepinize sağlıklı günler dilerim.
Yazan: Psk. Turab Babadağ
Kaynakça:
https://www.havayolu101.com/2010/05/25/havacilik-hastaliklari/
https://tr.strephonsays.com/adaptive-and-vs-maladaptive-behavior-6382
Özant, N., & Kelleci, M.(2021). Uçuş korkusu üzerine nitel bir çalışma. Journal of Aviation Research, 3(2), 173-189.
