Uzay Araştırmaları-4: Mars
gezegenler, güneş sistemi, keşiften günümüze, mars, marsaraştırmaları, marsınkomşuları, Perseverance
Uzay Araştırmaları- 4: Mars
Uzay Araştırmaları-4: Mars-1
Korku, dehşet, çatışma ve anlaşmazlığın bir araya gelip ateş ve hızla savaşı başlattığı yer…
Bahsedilen tanrı bereket ve bitki tanrısı olup Roma’yı kuran mı yoksa savaşı, öfkeyi, gücü ve erilliği temsil eden mi? Roma mitolojisinde Roma’nın kurucusu Zeus’un ardından gelen en güçlü tanrı Mars (Maris) iken, Yunan mitolojisinde tanrılar arasında sevilmeyen ve sürekli problem çıkaran üçüncü tanrı Ares…
Mars, ‘kızıl gezegen’ olarak tanımladığımız Güneş sisteminin dördüncü gezegenidir. Günümüzde Mars’a yapılan keşif yolculuklarının sonuçlarına göre; Güneş sistemindeki Dünya kadar şımarık bir gezegen olmasa da yüzeyindeki sönmüş volkanlar, kutup buzulları, kanyonlar, mevsimlerin varlığını kanıtlayan buzlu toprak altındaki ve ince atmosferindeki sel suyu birikintileri ile yüzeyindeki bazı yerlerde bulunan tuzlu su birikintileri Mars’ın geçmişte bir zamanlar çok aktif, hareketli bir yaşlı gezegen olduğunu göstermektedir. Dünya’nın yarısı kadar büyüklükte olan ve bu kadar ateşli ve hareketli olarak nitelendirilen kızıl gezegen -ki takma ismini yüzeyinde bulunan paslı demir tozlarından alır nasıl olur da ‘soğuk çöl’ bir gezegene dönüşür?
Mars’ta Yaşam
Bilim insanları bu sorunun cevabını ararken aynı zamanda şu soruyu da soruyor: Mars’ta Dünya gibi yaşam var mıydı ve eğer yaşam varsa yeniden canlandırabilir miyiz? Ne Merkür kadar Güneş’e yakın ve soğuk ne Venüs kadar sıcak ve kalın atmosfere sahip ne de Dünya kadar rahat nefes alınabilen ve hayatın kaynağı olan suyun zenginliğinden bahsedebiliriz Mars için. Dev bir meteor kraterinin olmasıyla beraber güneş sistemindeki bilinen en yüksek tepeye sahip olması sanki Güneş’in sistemindeki bütün gezegenleri arasında Mars’ı önce bereketle sonrada kuraklıkla cezalandırmış izlenimini veriyor.
% 95 karbondioksit, % 3 nitrojen, % 1,6 argon ile oksijen ve su izleri de taşıyan ince ama aktif bir atmosfere sahip olan Mars’ın yüzeyi aktif değildir bu nedenle sönmüş yanardağları ile küçük ve kayalık bir gezegen olma özelliğine sahiptir. Mars’ın bir dünya günü 24.6 saat sürerken Güneş’e olan küskün tavrından olsa gerek bir yılını 687 dünya gününde tamamlar.
NASA’nın 15 yıl önce fırlatılan Mars Keşif Orbiter’inde HiRISE kamerasıyla 12 Ağustos 2005’te çekilen beş görüntü. Araştırma için zengin bir görüntü kaynağı olmanın yanı sıra, Gezegenin yüzeyinde MRO atmosferik sıcaklıkları inceler, yeraltına radarla bakar ve mineralleri tespit eder.
Mars’ın Komşuları
Dünya ve Dünyanın uydusu olan Ayın arasında yer alan Mars’ın kendisine ait Phobos (korku) ve Deimos (dehşet) adında iki adet uydusu vardır. Aynı zamanda Güneş sistemindeki diğer gezen olan gaz devi Jüpiter’e komşuluk yapar.
Ay, 20 Ocak 2020’de şafaktan önce gökyüzünde Mars ve Antares ile birlikte görüldü. NASA / JPL-Caltech
Mars’ın Hızlı Geçmişi
1609’da Mars’a ilk teknolojik bakış Galilei tarafından teleskopla yapıldı. Çıplak gözle yeryüzünden gözlemlenebilen Mars, Galilei ile başlatılan teknolojik keşiflerle en çok ziyaret edilen ve kayalık arazisinde keşif yapması için bilim insanlarını gönderdiğimiz tek gezegen olma özelliği taşımaktadır. Bahsi geçen keşifler Mars’ın yüzeyinde dolaşarak, fotoğraflama yaparak ve ölçümler gerçekleştirerek olmaktadır. NASA’nın şu anda Mars’ın yörüngesinde bulunan üç uzay aracı, yüzeyinde ise bir gezici ve bir iniş aracı vardır. Hindistan ve ESA’ da tıpkı NASA gibi keşiflerini gerçekleştirmek için Mars’ın yörüngesine uzay araçlarını göndermişlerdir. Bu robotik kaşifler, Mars’ın milyarlarca yıl önce daha kalın bir atmosferle ve çok daha ıslak ve sıcak olduğuna dair pek çok kanıt buldular aynı zamanda Mars’ın bir gezegen olarak oluşumu ve erken evrimi, Mars’ı zaman içinde şekillendiren jeolojik ve iklim süreçlerinin tarihi ve Mars’ın yaşama ev sahipliği yapma potansiyeli sorularının cevaplarını aramaktadırlar.
16 Kasım 2019’da çekilen bu görüntüde, Perseverance gezgini. NASA’nın Güney Kaliforniya’daki Jet Tahrik Laboratuvarı’ ndaki Uzay Aracı Montaj Tesisi’nin High Bay 1’inde 10 günlük bir testten geçiyor. Test sırasında, yaklaşan görevin tüm yönleri (fırlatma, seyir, iniş ve yüzey operasyonları) incelendi.
Mars’ın Geçmişten Günümüze Ziyaretçileri:
Mariner 3&4, Mariner 6&7, Mariner 8&9, Viking 1&2, Mars Observer (Mars Gözlemcisi), Mars Pathfinder (Mars YolBulucusu), Mars Global Surveyor, Mars Climate Orbiter, Mars Polar Lander / Deep Space 2, 2001 Mars Odyssey, Mars Express (NASA ve ESA), Mars Exploration Rovers (Rover Çifti: “Ruh” ve “Fırsat”), Mars Phoenix (Mars Anka), Mars Science Laboratory (Mars Bilim Laboratuvarı: “Merak”), Mars Reconnaissance Orbiter (Keşif), MAVEN (Mars Atmosferik ve Uçucu Evrimi), ExoMars 2016 Mission (Rusya), InSight Mission (İçYüzünü Anlama Misyonu), ExoMars 2022 Rover ve Yüzey Platformu (ESA / Roscosmos), Concepts for Mars Sample Return (Mars Örneğinin Geri Dönüş Durumları), Mars 2020 Perseverance Rover (Mars Azim Gezgini)
Yazan: Psk. Dan. Ece ERDOĞDU
Kaynakça:
NASA Official: Kristen Erickson Program Manager: Heather Doyle Contact NASA Space Place, 2020.
ÖZTÜRK, O. (2016). Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları, Ankara.
