Uçak Yakıtı, Uçak Yakıtı alımı, Uçak Yakıtı depolanması, Uçak Yakıtı fiyatları
Bu yazımızda sizler için uçak yakıtı, fiyatları, depolaması, alımının nasıl yapıldığı gibi konular hakkında bulduğumuz bilgileri derledik.
Uçak yakıtı, hava taşıtlarını çalıştırmak için kullanılan petrol temelli bir yakıttır. Karayolu taşımacılığı gibi uygulamalarda kullanılan yakıtlardan genellikle daha kalitelidir. Ayrıca buz kaplama riski ve yüksek ısılardan dolayı oluşabilecek patlamaların olasılığını azaltmak için çoğunlukla katkı maddeleri içerir. Çünkü petrol ürünleri içinde yer alan benzin, gazyağı, motorin gibi yakıtların içinde bulunan parafin, özellikle dizel araçlarda düşük sıcaklıklarda akışkanlığını donduracak kadar sıvılık özelliğini kaybeder. Bu açıdan uçak motorlarında dizel yakıt kullanılmaz. Uçakların motor türüne göre kullanılan iki tür yakıt vardır; Jet Motorlarda kullanılan JET-A1 ve Piston Motorlarda kullanılan AVGAS. Her iki uçakta da yakıt depo göstergesi Libre (Pound) değerinden gösterilmektedir.
Jet Motorlu Uçaklar İçin Yakıt
Jet motorlarında parlama derecesi yüksek, kolay alev almayan ve taşınması daha güvenli bir yakıt türü kullanılır. Bunun asıl nedeni herhangi bir kaza anında yangın çıkartma riskini düşürmektir. Bu uçaklarda kullanılan yakıtlarda, çok düşük sıcaklıklarda sıvı akışkanlığını kaybetmemesi için kerosen kullanılır. Kerosen halk dilinde gazyağı diye geçen maddenin daha gelişmiş ve içerik olarak süzülmüş halidir ve petrol ailesine mensuptur. 150 °C -270 °C arasında petrolün çok ince bir şekilde damıtılması sonucu elde edilir. Parlama derecesi 40 °C’dir. Bu derecenin altında herhangi bir ateş teması olduğunda yanmaz. Fakat çok ince olan kerosen, saf halde kullanılırsa aşırı sıcaklık ile motorun yanmasına sebebiyet verebilir. Ayrıca Kerosen yakıtı düşük sıcaklıklarda da sıvılık özelliğini kolay kaybetmediği için (donma noktası -47 °C ila -49 °C arasındadır), içerisinde su yoksa donmadan kolayca motora akar. Kerosen yakıtı havacılık alanında “ JET-A1” yakıtı olarak da bilinmektedir. Günümüzde jet motorlu uçaklarda kullanılan kerosen yakıtının bilinen diğer adları “JET-A, JET-A1, JET-B, JP-4, JP-5, JP-7 ve JP-8” şeklindedir. Jet A1 ile Jet A arasındaki en önemli fark, donma dereceleridir.
Piston Motorlu Uçaklar İçin Yakıt
Piston motorlu uçaklarda benzinin formüle edilmesiyle elde edilen ve havacılık benzini Aviation Gasoline (AVGAS) olarak adlandırılan yüksek oktanlı yakıt kullanılır. AVGAS, farklı bir formüle sahip olduğundan jet motorlarında kullanılan yakıtla karıştırılmamalıdır. Parlama oranı düşüktür. Ayrıca az ve çok uçucu bileşenlerinin oranı otomobillerde kullanılan benzine göre daha azdır. Bu özellik, yüksek irtifada yapılan uçuşlar (bunlar genellikle askeri uçuşlardır) için önemlidir. AVGAS, belirli bir oranda kurşun tetra-etil (benzinin oktan sayısını ayarlamak ve benzinli motorların vuruntu yapmasını engellemek için kullanılan bir tür kimyasal madde) içerir. İçerdiği kurşun tetra–etil oranına göre isimleri değişmektedir. Bundan dolayı da pilotların ve bakım ekibinin yakıtın cinsini tanıması için AVGAS özel bir boya renklendirilir.
Fiyatları
Bir havayolunun en çok harcama yaptığı şeylerden biri de yakıttır. Her havayolu için aynı olmasa da yakıtlar genel maliyetin yaklaşık %20-%30’unu kapsar. Uçak yakıtı fiyatları ise ülkeden ülkeye değişim göstermekle birlikte dünyada JET A1 yakıtının bir tonu ortalama 650 dolar, AVGAS yakıtının bir tonu ise ortalama 850-1000 dolar civarındadır.
Depolaması
Bir yolcu uçağının tipi ve yakıt tankı, gideceği mesafeye göre değişmektedir. Örneğin Boeing 747 tipi yolcu uçağının yakıt kapasitesi 216,840 litre iken Boeing 737’nin yakıt kapasitesi 26,170 litredir. Boeing 747 uzun menzilli bir uçaktır ancak Boeing 737 daha kısa mesafeler için tasarlanmıştır. Ayrıca uçaklarda yakıt tankı uçağın çok değişik yerlerinde bulunabileceği gibi en yaygın yeri, kanat içleridir.
-
Yüklenmesi
Yakıt ikmali, uçuş sırasında uçak yakıtının genellikle bir askerî uçaktan aktarılması işlemidir. Bu işlem uçak yerdeyken de gerçekleştirilebilir.
Küçük havalimanlarında genellikle tankerler aracılığıyla taşınan yakıt, uçakların kanatlarında bulunan girişlerden pompalanır. Daha büyük havalimanlarında ise, “hidrant” adı verilen sistemler kullanılır. Hidrant sistemlerinin bulunduğu havalimanlarında, akaryakıt tankeri yerine, “dispanser” adlı araçlar kullanılır. Dispanser üzerinde bulunan boruların bir ucu hidrant sistemine diğer ucu ise uçağın kanadındaki akaryakıt girişine bağlıdır.
Fazladan Bir Bilgi 🙂
29 Ekim 2018’de açılan İstanbul Havalimanı, açılışı öncesinde The International Air Transport Association (IATA) tarafından Türk Hava Yolları, Lufthansa, Onur Air ve SunExpress havayollarının temsilcilerinin de bulunduğu 5 kişilik uzman bir ekip tarafından incelendi. 2 gün süren incelemeler sonucunda; 300 bin m3 depolama kapasitesine sahip tank sahası, yaklaşık 105 km boru hattı, 512 uçak ikmal noktası, 73 ikmal aracı ile dünyanın en büyük depolama ve hidrant sistemine sahip havalimanı oldu.
Yazan: Zeynep Rüveyda Gökmen
KAYNAKÇA
https://tr.wikipedia.org/wiki/Uçak_yakıtı
https://www.havayolu101.com/2012/03/20/ucak-yakiti-olarak-kullanilan-jet-a1-nedir/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kerosen
https://issuu.com/ikarab/docs/ucak_yakiti_litre_fiyati_2018
https://www.muhammetbayram.com/ucak-yakiti-kerosen/
https://sgl.com.tr/askeri-urunler/2/avgas.html
