| Astronot, mikroyerçekimi, Uzay, uzayaracı, uzaydayerçekimi, uzaydayerçekimivarmı, yerçekimi |
Yerçekimi, bilinen diğer adıyla kütle çekim kuvveti; bir gezegenin veya bir cismin başka nesneleri kendi merkezine doğru çektiği kuvvettir. Yerçekimi kuvveti tüm gezegenleri güneş etrafında yörüngede tutar. Cisimlerin kütleleri büyüdükçe çekim kuvvetinin arttığı, cisimler dünyadan uzaklaştıkça da çekim kuvvetinin azaldığı bilinmektedir. Dünya yüzeyindeki yerçekimi, Newton ve elma hemen herkesçe bilinmesine rağmen uzayda yerçekimi var mıdır sorusu yıllardır herkesin sorduğu bir sorudur.
Uzayda Yerçekimi
Uzay seyahatinden bahsederken genellikle yerçekimsizlikten söz edilir ancak bu yanıltıcı bir bilgidir. Dünya’nın kütle çekimi, gezegen yüzeyindeki veya yakınındaki her şeyi etkiler. Astronotların uzay seyahati sırasında ağırlıksız hissettikleri doğrudur ancak uzayda olan astronotların ve diğer her nesnenin hissettikleri bir mikro yerçekimi vardır. Ancak bu yerçekimi gücü Dünya yüzeyindekinden oldukça azdır. Bu sebeple de ağırlıksız hissedilmesi normaldir.
Uzay Aracı Nasıl Dengede Durur?
Yerçekimi sorunu olduğu için astronotlar, Dünya’nın ani yerçekimi çekişmesinin ötesine geçmek için uzay mekiğinin ana motorları ve ikiz hızlandırıcılar veya Rus Soyuz roketleri gibi güçlü makinelere ihtiyaç duyuyor. Peki yerçekimi değişimine rağmen bu araçlar nasıl dengede duruyor?
Uzay aracının 28.800 km./saat (8 km/sn.) hızla dönüşünün yarattığı merkezkaç kuvvet, dünyanın kütle çekimine eşdeğerdir; bu iki kuvvetin birbirini nötralize etmesi sonucu uzay aracı ne yörüngeden kaçmakta, ne de dünya tarafından çekilmekte ve böylece dengede kalmaktadır.
Mikro Yerçekiminin İnsana Etkisi
Tamamen yerçekimsizlik söz konusu olmasa da, yerçekimsizlik diye bahsedilen, yerçekiminin çok az olması insan fizyolojisi üzerinde fazlaca etkiye sahiptir.
İnsan fizyolojisi Dünya yüzeyindeki koşullara uygundur bu sebeple de yerçekiminin minimum olduğu bir yerde insanın +1Gz düzeyindeki yerçekimine alışkın yapısı elbette etkilenmektedir. Bir süre düşük yerçekimi düzeyine maruz kalmanın insanlarda kas ve iskelet sisteminde bozulmalara sebep olduğu bilinmektedir. Vücut sıvıları da normalde alışkın oldukları yerçekiminin mevcut olmadığı bir yerde yeniden normal dışı dağılmaya başlamaktadır. Bedenin alt kısmının yerde, üst kısmının yukarıda olmasına alışkın olan bellekte de şaşkınlık meydana gelir. Ortama yabancılaşma ve duygularda değişme meydana gelir.
Mikro yerçekiminin insanlar üzerindeki bu etkilerini ortadan kaldırmak için; uzay aracının geniş çaplı bir yörüngede döndürülerek (60-224 m çap, dakikada 2 tur) insan fizyolojisinin alışkın olduğu +1G merkezkaç kuvvet ile yapay bir yerçekimi yaratılması önerilmiştir. Ancak bu henüz gerçekleşmemiştir.
Bu yazımızda kısaca uzayın yerçekiminden bahsettik ama siz uzayın daha da derinlerine dalmak isterseniz https://blog.havacilikpsikolojisi.net/kategoriler/uzay/ tıklayabilirsiniz.
Yazan: Psk. Esen Şen
Kaynakça:
Çetingüç, M. (2016). Havacılık ve Uzay Psikolojisi. Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara.
