Havacılıkta Psikoloji

AstronotPsikolojisi, CRM, havacılıkpsikolojisi, havacılıktapsikoloji, pilotpsikolojisi, uçmahazzı, uçuşkorkusu, UzayPsikolojisi

Trajik uçak kazalarının çoğunda teknik bir sorundan çok insan faktörünün bulunması (Tenerife, Germanwings) ve tam tersi büyük kayıpların önlenmesinde yine insan faktörünün rol oynaması (Chesley Sullenberger) gibi olaylar otoriteleri havacılık psikolojisine daha çok önem vermeye itmiştir. Peki nedir havacılıkta psikolojinin yeri? Aslında bu sorunun detaylı cevabı blogdaki tüm yazılarda ama bu yazımızda çok kısaca da olsa özetlemiş olduk. Keyifli okumalar.

Pilot Psikolojisi

Pilotların psikolojisinin ne kadar önemli olduğu seçim süreçlerindeki psikolojik testlerin detay ve yoğunluğuna bakılarak da anlaşılabilir. Elbette bu psikolojik değerlendirmeler tüm çalışma hayatı boyunca düzenli olarak devam etmektedir. Özellikle Germanwings kazasıyla pilotlarda psikolojik durumun önemi daha da artmıştır. Ancak pilot psikolojisi bu kadar önemliyken pilotların mesleklerini kaybetme korkusuyla psikologlarla görüşmekten çekinmeleri hatta bunu tamamen reddetmeleri de elbette mümkündür. Yakın tarihte ismini duymaya başladığımız pilot akran destek programı tam da bu sebeple geliştirilmiştir. Sadece pilotların değil elbette tüm havacılık çalışanlarının da psikolojik durumu sektör için oldukça önemlidir. Bu konu ile ilgili detaylara https://blog.havacilikpsikolojisi.net/havacilikta-psikolojik-faktorler/ ulaşabilirsiniz.

Uçuş Korkusu

Günümüzde teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin hala uçmaktan korkan kişileri görmek mümkün. Uçuş korkusu için; uçağın nasıl uçtuğunu bilmemek, uçağı kontrol edememek, herhangi tehlikeli durumda kaçma ihtimalinin düşük olması ve daha önceden yaşanan olumsuz uçuş deneyimleri belirleyici sebepler sayılabilir.

Uçuş korkusunun yanı sıra bir de tam tersi uçuş hazzından bahsetmek mümkün. Her uçuşa ilk gün heyecanı ile gittiğini söyleyen çok fazla kokpit ve kabin ekibi olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Uçak seyahatinden çok keyif alan bunun kendisini rahatlattığını söyleyen, gidilen yere varıştan çok havada olmanın heyecan verdiği yolcular da var elbette (Bu yazının yazarı da onlardan biri 🙂). Uçma hazzıyla ilgili detaylara ulaşabilirsiniz. https://blog.havacilikpsikolojisi.net/ucus-hazzi/ Durum böyle olunca uçmakla ilgili korku ve haz gibi iki farklı psikolojiden bahsetmek mümkün oluyor.

CRM

Türkçeye Ekip Kaynak Yönetimi olarak çevrilen bu terim; gerçekleşen uçuşta payı olan herkesin ekip çalışması, iletişim ve uyum içerisinde olması anlamına gelmektedir. Uçağın sadece pilotun kontrolünde olmadığından, uçuşun gerçekleşmesinde kabin, kokpit ve yer ekibi, üst yönetim ve uçak donanımı gibi pek çok faktörün bulunduğundan ve bunların etkileşiminin emniyet üzerindeki etkisinden bahseder. Bu da tüm ekip üyelerinin psikolojik durumlarının iyi olmasından doğar.

Uzayda Psikoloji

Astronotların psikolojik durumunu etkileyenler arasında kapalı ve izole bir ortamda günlerce aynı ve yoğun işleri yapmak, alışılan beslenme ve uyku düzeninden kopmak, diğer kişilerle ilişkiler ve azalan mahremiyet, cinsellik ihtiyacı, hijyenden yoksunluk, sevdiklerinden uzakta olma gibi temel faktörler söylenebilir. Astronotların psikolojik sağlığını korumak için de aileleriyle görüştürme ve uzay aracında kişisel eşya bulundurma gibi imkanlar vardır.

Bu yazıda bahsi geçenler havacılık psikolojisinin çok küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Çok daha detaylı bir alan olan havacılıkta psikoloji konusunda sitedeki diğer yazıları okuyarak daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

Yazan: Psk. Esen Şen

Kaynakça:

Çetingüç M. (2016). Havacılık ve Uzay Psikolojisi. (7. bs.) Ankara: Nobel

Gagarin, Y. ve Lebedev, V. (1984). Uzay ve Psikoloji. (Çev. Sibel Özbudun), İstanbul: Süreç Yayınevi.